متاستاز (Metastasis) چیست و کدام قسمت بدن را درگیر میکند ؟ (2 نکته مهم)

متاستاز چیست ؟

متاستاز (به انگلیسی: Metastasis) به معنی گسترش و حرکت سلول‌های سرطانی از یک قسمت از بدن به قسمت‌های دیگر است. این نوع تومورها به نام تومورهای دگرنشین نیز شناخته می‌شوند.

در بعضی تومورهای بدخیم، سلول‌های سرطانی دیگر نمی‌توانند به بافت اصلی خود متصل بمانند و از طریق خون یا سیستم لنفاوی به نقاط دیگر بدن می‌روند.

این سلول‌ها در مکان جدید شروع به رشد کرده و جمعی جدید از سرطان را تشکیل می‌دهند. این فرآیند باعث می‌شود تومور به چندین قسمت از بدن سرایت کند.

در برخی از سلول‌های سرطانی، تنها چند ویژگی اولیه تغییر می‌کند و این سلول‌ها هنوز چندان از سلول اولیه‌ای که از آن آمده‌اند، متفاوت نیستند.

تومورهایی که از این سلول‌ها تشکیل می‌شوند، به نام تومورهای خوش‌خیم شناخته می‌شوند. این نوع تومورها معمولاً فقط در همان محل سلول اولیه قرار دارند و به سایر نواحی گسترش نمی‌یابند.

اما در برخی از این سلول‌ها، به خاطر تغییرات بیشتر، ویژگی‌های اصلی به طور قابل توجهی تغییر می‌کند. این سلول‌ها پروتئین‌هایی تولید می‌کنند که در سلول‌های طبیعی معمولاً یافت نمی‌شوند و همچنین تولید برخی پروتئین‌ها در این سلول‌ها متوقف می‌شود.

این تغییرات باعث می‌شود که سلول‌های سرطانی نتوانند با سلول‌های اطراف خود به خوبی ارتباط برقرار کنند و با تجزیه محیط اطراف، از محل اولیه خود حرکت کرده و در محل جدیدی شروع به ایجاد تومور کنند.

هرچند اکثر سرطان‌ها از یک سلول جهش‌یافته آغاز می‌شوند (یعنی مونوکلونال هستند)، اما وقتی تومورها به حدی از رشد برسند که قابل شناسایی شوند، سلول‌های تشکیل‌دهنده آن دیگر شبیه به یکدیگر نیستند و ویژگی‌های ژنتیکی و ظاهری (فنوتیپ) متفاوتی دارند.

ممکن است برخی از این سلول‌های سرطانی نتوانند به بافت‌های دیگر حمله کنند و متاستاز بزنند، در حالی که برخی دیگر به میزان متوسط و گروهی دیگر قدرت بالایی در ایجاد تومورهای جدید دارند.

فرایند تهاجم و متاستاز ویژگی‌های زیستی تومورهای بدخیم است و از عوامل اصلی عوارض جسمی و مرگ و میر ناشی از سرطان محسوب می‌شود. به حرکت سلول‌های سرطانی از محل اولیه به نقطه‌ای دیگر، متاستاز گفته می‌شود و به این نوع تومورها، تومورهای متاستاتیک می‌گویند.

مسیرهای متاستاز

تومورها می‌توانند از سه مسیر مختلف به اندام‌های دور منتقل شوند:

1. از طریق سیستم گردش خون (Hematogenous)
2. از طریق سیستم لنفاوی
3. از طریق دیواره بدن به حفره شکم و قفسه سینه (Transcoelomic)

فرآیند چند مرحله‌ای متاستاز

1. جدا شدن سلول‌های تومور

“`html

• تخریب بستر خارج سلولی
• مهاجرت سلول های تومور
• انتشار رگی و لانه گزینی سلولهای تومور در محل جدید

متاستاز استخوان چیست و چگونه درمان میشود ؟

متاستازهای استخوان، که به عنوان بیماری متاستاتیک استخوان شناخته می‌شوند، شایع‌ترین نوع تومورهای بدخیم در استخوان هستند، هرچند که منبع آنها خود استخوان نیست.

زمانی که یک فرد به بیماری‌هایی مثل سرطان ریه، پستان، پروستات، تیروئید یا دیگر اعضای بدن مبتلا می‌شود و سلول‌های سرطانی به استخوان رسیده و در آنجا شروع به رشد می‌کنند، گفته می‌شود که سرطان به استخوان متاستاز داده است.

در هر سال به طور متوسط بیش از یک میلیون case سرطان تشخیص داده می‌شود و نیمی از این موارد می‌توانند به استخوان متاستاز پیدا کنند.

با پیشرفت مراقبت‌های پزشکی در سال‌های اخیر، سال به سال تعداد بیشتری از بیماران مبتلا به سرطان‌های ریه، پستان و پروستات عمر طولانی‌تری می‌کنند، که این موضوع به معنای مواجهه بیشتر با عوارض بیماری، از جمله متاستاز به استخوان است.

نحوه اصلی انتشار سلول‌های سرطانی از بافت اولیه به دیگر نقاط بدن، از طریق جریان خون وریدی است. یعنی، خون از بافت‌های سرطانی خارج شده و به قلب می‌رود و می‌تواند سلول‌های سرطانی را به نقاط دیگری مانند کبد و ریه برساند.

هر سلول سرطانی نمی‌تواند در هر بافتی رشد کند و میزبان باید شرایط لازم برای رشد آن را فراهم کند.

از نظر تعداد، استخوان سومین بافتی است که می‌تواند میزبان سلول‌های سرطانی از بافت‌های دیگر شود.

متاستاز به کبد و ریه معمولاً تا زمانی که در مراحل پیشرفته نباشند، علائمی ایجاد نمی‌کنند، اما متاستاز در استخوان معمولاً دردناک است و زودتر تشخیص داده می‌شود.

منبع اکثر متاستازها به استخوان شامل ریه، پستان، پروستات، تیروئید و کلیه است و این متاستازها بیشتر در استخوان‌های ستون فقرات، لگن، دنده، جمجمه، بازو و ران بوجود می‌آیند.

درمان این بیماران یک کار گروهی است و نیاز به همکاری نزدیک جراح ارتوپد، متخصص انکولوژی، متخصص رادیوتراپی، متخصص درد و روانپزشک دارد.

بیشتر بخوانید :

نکاتی کلی در مورد متاستاز:

• متاستاز فرایندی است که در آن سلول‌های سرطانی به نقاط مختلف بدن مهاجرت می‌ کنند.
• اکثر مرگ و میرهای مربوط به سرطان به خاطر متاستاز تومور اصلی است.
• سلول‌های سرطانی متاستاتیک باید ترکیبی از آنزیم‌های خاص را تولید کنند تا موانع را کاهش دهند.
• سلول‌ها ممکن است از سیستم گردش خون برای رسیدن به نقاط مناسب برای ایجاد تومور جدید استفاده کنند.
• متاستاز فرایندی بسیار ناکارآمد است. بیشتر سلول‌های سرطانی وقتی که تومور اصلی را ترک می‌کنند، می‌میرند. این به این دلیل است که تعداد سلول‌هایی که تومور را ترک می‌کنند می‌تواند به میلیون‌ها در روز برسد. حتی اگر فقط بخش کوچکی از این سلول‌ها قادر به زنده ماندن و تشکیل یک تومور جدید باشند، این موضوع منجر به رشد در نقاط مختلف و احتمالاً در چند جا می‌شود.

چرا متاستاز خطرناک است ؟

بیشتر مرگ‌ و میرهای ناشی از سرطان به دلیل گسترش سلول‌های اصلی به دیگر اعضای بدن است که همین موضوع درمان را بسیار دشوار می‌کند. همچنین طبق evidences، حدود 70 درصد بیماران سرطانی در خطر متاستاز هستند.