نارسایی تنفسی چیست و چه علائمی دارد؟ (2 نکته مهم)
“`html
بیماری نارسایی تنفسی
نارسایی تنفسی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن ریه‌ها نمی‌توانند به اندازه کافی اکسیژن را به خون برسانند. همه ارگان‌های بدن، مثل قلب و مغز، برای انجام کارهایشان نیاز به خون با اکسیژن دارند. اگر ریه‌ها نتوانند دی اکسید کربن، که گاز پسماند است، را از خون خارج کنند، نارسایی تنفسی پیش می‌آید. وجود دی اکسید کربن زیاد در خون می‌تواند به بدن آسیب برساند. هر دو مشکل یعنی کمبود اکسیژن و زیاد بودن دی اکسید کربن در خون می‌توانند همزمان اتفاق بیفتند.
نارسایی تنفسی به معنای اختلال در جذب اکسیژن از کیسه‌های هوایی ریه به خون یا حذف دی اکسید کربن از خون به این کیسه‌ها (یا هر دوی این‌ها) است. این مساله باعث کاهش مقدار اکسیژن در خون می‌شود و همچنین دی اکسید کربن در خون افزایش می‌یابد (که به آن هیپرکپنی می‌گویند). این تجمع دی اکسید کربن می‌تواند باعث کاهش pH خون و بروز اسیدوز تنفسی شود. برای تشخیص نارسایی تنفسی باید مقدار اکسیژن، دی اکسید کربن و pH خون شریانی اندازه‌گیری شود.
بیماری‌ها و شرایطی که تنفس را تحت تأثیر قرار می‌دهند ممکن است به نارسایی تنفسی منجر شوند. به عنوان مثال، بیماری COPD (بیماری مزمن انسداد ریوی) و آسیب‌های نخاعی می‌توانند از این جمله باشند. بیماری COPD مانع ورود هوای کافی به راه‌های تنفسی می‌شود و آسیب نخاعی می‌تواند به اعصابی که تنفس را کنترل می‌کنند، آسیب بزند.
اختلالات رایج در بیماری انسداد مزمن ریه شامل آمفیزم، برونشیت مزمن، آسم و فیبروز کیستیک هستند. همچنین، انواع دیگری از نارسایی‌های تنفسی وجود دارد که شامل بیماری‌های بافت بین کیسه‌های هوایی در ریه‌ها می‌شود. بنابراین اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، ممکن است نشان‌دهنده مشکلی در ریه‌های شما باشد.
علل نارسایی تنفسی
بیماری‌ها و شرایطی که تنفس را مختل می‌کنند، می‌توانند باعث نارسایی تنفسی شوند. این اختلالات ممکن است بر روی عضلات، اعصاب، استخوان‌ها یا بافت‌های حامی تنفس تأثیر بگذارند، یا ممکن است به‌صورت مستقیم بر روی ریه‌ها تأثیر داشته باشند.
زمانی که تنفس مختل می‌شود، ریه‌ها نمی‌توانند به راحتی اکسیژن را به خون برسانند و دی اکسید کربن را از خون خارج کنند. این مشکل می‌تواند باعث کاهش سطح اکسیژن یا افزایش دی اکسید کربن یا هر دو در خون شود. نارسایی تنفسی می‌تواند به دلایل زیر ایجاد شود:
- شرایطی که بر روی اعصاب و عضلاتی که تنفس را کنترل می‌کنند، تأثیر می‌گذارند. نمونه‌هایی از این علل شامل دیستروفی عضلانی، اسکلروزیس جانبی آمیوتروفیک (ALS)، آسیب نخاعی و سکته مغزی هستند.
- آسیب به بافت‌ها و دنده‌های اطراف ریه‌ها. صدمه به قفسه سینه می‌تواند به این نوع آسیب منجر شود.
- مشکلات ستون فقرات، مانند اسکولیوز (انحنا در ستون فقرات). این وضعیت می‌تواند بر روی استخوان‌ها و عضلاتی که برای تنفس استفاده می‌شوند، تأثیر بگذارد.
- مصرف بیش از حد دارو یا الکل. مصرف بیش از اندازه این مواد بر روی ناحیه‌ای از مغز که تنفس را کنترل می‌کند، تأثیر می‌گذارد و در این شرایط تنفس کند و کم‌عمق می‌شود.
- بیماری‌های ریوی مانند COPD، پنومونی، ARDS (سندرم دیسترس تنفسی حاد)، آمبولی ریه و فیبروز کیستیک. این بیماری‌ها و شرایط می‌توانند بر روی جریان بدن و خون به داخل و خارج ریه‌ها تأثیر بگذارند. البته ARDS و پنومونی بر روی تبادل گاز در کیسه‌های هوایی تأثیر می‌گذارند.
- صدمات حاد ریوی. به عنوان مثال، استنشاق دودهای مضر می‌تواند به ریه‌ها آسیب بزند.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به نارسایی تنفسی هستند؟
افرادی که دارای بیماری‌ها یا شرایطی هستند که بر روی عضلات، اعصاب، استخوان‌ها یا بافت‌هایی که از تنفس حمایت می‌کنند، تأثیر دارند، در معرض خطر ابتلا به نارسایی تنفسی قرار دارند.
“““html
افرادی که دچار مشکلات تنفسی هستند، در معرض خطر نارسایی تنفسی قرار دارند. این خطر همچنین شامل کسانی است که بیماری‌های ریوی دارند.
علائم و نشانه‌هاي نارسایی تنفسی چیست؟
علائم نارسایی تنفسی به علت اصلی آن و میزان اکسیژن و دی‌اکسیدکربن در خون بستگی دارد.
وقتی سطح اکسیژن در خون پایین می‌آید، ممکن است احساس تنگی نفس کنید و به سختی بتوانید نفس بکشید. این احساس شبیه حالتی است که در زمان غرق شدن به شما دست می‌دهد. اگر سطح اکسیژن خیلی پایین بیاید، ممکن است پوست و لب‌هایتان بنفش شود. همچنین، افزایش دی‌اکسیدکربن در خون می‌تواند باعث تنفس سریع و سردرگمی شود.
برخی از افراد با نارسایی تنفسی ممکن است بسیار خواب‌آلود شوند یا حتی هوشیاری خود را از دست بدهند. این ممکن است باعث انقباض و مشکلات در ضربان قلب آنها شود که در صورتی که مغز و قلب از اکسیژن کافی محروم شوند، بروز می‌کند.
تشخیص علائم نارسایی تنفسی
همواره کمبود انرژی دارید
آیا هنگام بالا رفتن از پله‌ها احساس خستگی می‌کنید؟ آیا بدون یک استراحت کوتاه برای ادامه کارهای روزانه‌تان مشکل دارید؟ سلول‌ها به اکسیژن نیاز دارند تا انرژی تولید کنند. وقتی ریه‌ها به اندازه کافی اکسیژن وارد بدن نمی‌کنند، مشکلات شروع می‌شود. بدون انرژی، تمرین و فعالیت روزمره دشوار می‌شود و این موضوع به کمبود انرژی شما دامن می‌زند.
نمی‌توانید نفس خود را حبس کنید
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که بلندی سن دلیل تنگی نفس آن‌هاست. اگر ناگهان دچار تنگی نفس شده‌اید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. زیادی هوای بیشتر در ریه‌ها ممکن است دلیل تنگی نفس باشد. حتی اگر ریه‌ها بتوانند هوای خارج کنند، یک ریه بیمار نمی‌تواند اکسیژن کافی به خون برساند.
دايم گيج و مبهوت هستید
می‌دانستید که مغز شما ۱۵ تا ۲۰ درصد اکسیژن بدن را مصرف می‌کند؟ مغز برای عملکرد بهتر به اکسیژن نیاز دارد. اگر ریه‌ها به خوبی عمل نکنند و اکسیژن کافی به بدن نرسد، ممکن است دچار سردرگم شوید و احساس خواب‌آلودگی کنید.
ناگهان وزن کم کرده‌اید
مشکلات جدی ریوی می‌تواند منجر به از دست دادن وزن بدون دلیل مشخص شود. در این حالت، تنها چربی نیست که در حال سوختن است، بلکه ممکن است باعث تخریب توده عضلانی نیز شود. اگر تنفستان مشکل دارد، ممکن است نتوانید به راحتی غذا بخورید.
مدام سرفه می‌کنید
اگر سرفه شما قطع نمی‌شود و با خلط، خون یا تب همراه است، این موضوع جدی است. اگر سیگاری هستید، باید بیشتر نگران باشید زیرا ممکن است نشانه بیماری‌های جدی مانند برونشیت مزمن باشد. اگر سرفه شما بیشتر از ۳ هفته طول کشید یا تنفستان مشکل پیدا کرد، به پزشک مراجعه کنید.
درد قفسه سینه دارید
“““html
درد در قفسه سینه می‌تواند نشانه ای از مشکلات قلبی باشد، اما گاهی هم می‌تواند نشان دهنده مشکلات ریوی باشد. ریه‌ها به خودی خود احساس درد ندارند، اما دیواره قفسه سینه که دارای اعصاب حسی است، می‌تواند منجر به احساس درد شود. وقتی که دیواره داخلی قفسه سینه ملتهب می‌شود، به این حالت پلوریت می‌گویند. هنگامی که شما سرفه می‌کنید یا ریه‌ها به هر دلیلی دچار مشکل می‌شوند، ممکن است احساس درد زیادی کنید. افرادی که ریه‌هایشان دارای حفره‌های بزرگ هستند، ممکن است به دلیل ترکیدن این حفره‌ها، هوای داخل ریه‌ها به قفسه سینه آنها نفوذ کند و باعث ایجاد درد شود.
رنگ پوست شما خاکستری شده است
رنگ پوست صورتی همیشه نشانه سلامتی است. سلول‌های قرمز خون که وظیفه‌رساندن اکسیژن به بافت‌های بدن را دارند، باعث می‌شود که پوست شما درخشان به نظر برسد. اگر لب‌ها و انگشتان شما خاکستری شده‌اند، به این معنی است که آن قسمت‌ها اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند. در مراحل پیشرفته بیماری‌های ریوی، ممکن است تغییر رنگ پوست مشهود باشد که این تغییر می‌تواند در حالت استراحت یا فعالیت دیده شود.
هنگام تنفس، سینه شما ایجاد خس خس صدا می‌کند
اگر سینه شما خس خس کند، احتمال دارد که چیزی مسیر عبور هوا را مسدود کرده باشد. این صدا می‌تواند ناشی از مشکلاتی مانند آسم یا آمفیزم باشد. در این حالت، هوا نمی‌تواند به راحتی خارج شود زیرا کیسه‌های هوای ریه‌ها به خوبی کشش ندارند. در هر دو شرایط باید به پزشک مراجعه کنید.
نارسایی تنفسی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک برای تشخیص نارسایی تنفسی به سوابق پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و نتایج آزمایشات توجه می‌کند. پس از تشخیص، نیاز به شناسایی علت بیماری وجود دارد.
سوابق پزشکی بیمار
پزشک از بیمار می‌پرسد که آیا اخیراً بیماری داشته که ممکن است بر روی تنفس تأثیر بگذارد؟
معاینه فیزیکی
در طول معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال علائم نارسایی تنفسی و علت آن است. او با استفاده از گوشی پزشکی به صدای ریه‌ها گوش می‌دهد و صداهای غیرطبیعی را شناسایی می‌کند. همچنین به صدای قلب برای تشخیص آریتمی (ضربان نامنظم قلب) توجه می‌کند؛ زیرا اگر قلب اکسیژن کافی نداشته باشد، ممکن است آریتمی ایجاد شود.
تغییر رنگ پوست، لب‌ها و ناخن‌ها نیز به راحتی قابل مشاهده است و اگر بنفش شوند، به این معناست که سطح اکسیژن خون شما پایین است. همچنین نارسایی تنفسی می‌تواند منجر به خواب آلودگی شدید و سردرگمی شود؛ بنابراین سنجش سطح هوشیاری بیمار نیز در تشخیص مفید است.
آزمایش‌های تشخیصی بیماری نارسایی تنفسی
برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن و دی‌اکسید کربن در خون آزمایشات زیر انجام می‌شود:
- پالس اکسی متری: در این آزمایش، یک سنسور کوچک به انگشت یا گوش وصل می‌شود و با استفاده از نور، مقدار اکسیژن موجود در خون را تخمین می‌زند.
- آزمایش گازهای خونی شریانی: این آزمایش سطح اکسیژن و دی‌اکسید کربن را در خون اندازه‌گیری می‌کند. برای این کار یک نمونه خون از شریان گرفته می‌شود و به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
- سطح پایین اکسیژن یا سطح بالا دی‌اکسید کربن در خون (یا هر دو) نشان‌دهنده نارسایی تنفسی است.
پزشک ممکن است سایر آزمایشات…
“““html
پزشک ممکن است برای تعیین علت اصلی مشکل تنفسی، رادیوگرافی قفسه سینه را تجویز کند. این آزمایش بدون درد، تصاویری از قسمت‌های داخلی قفسه سینه مثل قلب، ریه‌ها و عروق خونی ارائه می‌دهد.
اگر پزشک متوجه شود که نارسایی تنفسی باعث اختلال در ضربان قلب شده، ممکن است آزمایش EKG (الکتروکاردیوگرام) را خواسته شود. این آزمایش نیز ساده و بدون درد است و فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند.
چگونه نارسایی تنفسی درمان می‌شود؟
- درمان نارسایی تنفسی به نوع آن (حاد یا مزمن) و شدت بیماری بستگی دارد، و همچنین به علت اصلی آن مرتبط است.
- نارسایی حاد تنفسی یک موقعیت اضطراری است و غالباً نیاز به درمان در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان دارد. اما نارسایی مزمن تنفسی، معمولاً در خانه قابل درمان است. در صورتی که نارسایی مزمن شدید باشد، باید تحت نظر پزشک درمان شود.
درمان با اکسیژن و ونتیلاتور
اگر دچار نارسایی تنفسی هستید، ممکن است برای شما اکسیژن اضافی از طریق یک دستگاه مخصوص که به بینی شما وصل می‌شود، یا از طریق ماسک فراهم شود. در برخی موارد، اکسیژن از طریق تراکئوستومی (یک سوراخ در گردن که به نای منتهی می‌شود) به بدن منتقل می‌شود.
گاهی برای بهبود جریان خون و تامین مواد مغذی، پزشک مایعات تزریقی تجویز می‌کند تا اطمینان حاصل کند که بدن شما مقدار کافی مایع دارد. از آنجایی که مایعات بیشتر از حد لازم می‌تواند ریه‌ها را پر کند و دریافت اکسیژن را سخت کند، همچنین کمبود مایع می‌تواند جریان خون اکسیژنه به اندام‌ها را مختل کند.
توجه به نکات زیر می‌تواند در بهبود مشکلات تنفسی موثر باشد:
١. رعایت اصول صحیح مصرف داروها
٢. مصرف مایعات کافی
٣. استفاده از دستگاه بخور
٤. داشتن کپسول اکسیژن در خانه
٥. توجه به علائم عفونت، مانند تغییر رنگ خلط، افزایش دما، خستگی و سنگینی در قفسه سینه
بیشتر بخوانید:
جمع‌آوری شده توسط بخش سلامت
مجله رضیم
سایت رضیم
“`
