نکاتی درباره نگهداری از تابلو فرش
تابلو فرش‌ها یکی از هنرهای برجسته ایرانی هستند که نه تنها از لحاظ زیبایی و طراحی، بلکه از نظر ارزش تاریخی نیز حائز اهمیت می‌باشند. این تابلوهای فرش، که از نخ‌های ظریف با دست بافته می‌شوند، به دلیل حساسیت بالای خود نیاز به مراقبت ویژه‌ای دارند تا کیفیت و زیبایی‌شان حفظ شود. در این مقاله، به مهم‌ترین نکات در مورد نگهداری و مراقبت از تابلو فرش‌ها خواهیم پرداخت.
چرا نگهداری صحیح از تابلو فرش مهم است؟
نگهداری مناسب از تابلو فرش باعث افزایش طول عمر آن و حفظ زیبایی و کیفیت رنگ‌ها می‌شود. فرش‌های دستباف، به‌ویژه تابلو فرش‌ها، می‌توانند به راحتی تحت تأثیر شرایط نامناسب محیطی مانند نور خورشید، رطوبت و گرد و غبار قرار گیرند. این عوامل می‌توانند باعث از بین رفتن رنگ‌ها، آسیب به بافت و در نهایت کاهش ارزش تابلو فرش شوند.
1. نحوه تمیز کردن تابلو فرش
جاروبرقی و گردگیری منظم
یکی از مهم‌ترین نکات برای نگهداری تابلو فرش، جاروبرقی کشیدن به صورت منظم است. برای این کار از جاروبرقی‌های با تنظیمات ملایم استفاده کنید تا از آسیب به بافت فرش جلوگیری کنید. همچنین برای جمع‌آوری گرد و غبار می‌توانید از یک دستمال نرم و خشک استفاده کنید.
شستشو
اگر تابلو فرش شما به شدت کثیف شده است، بهتر است آن را توسط یک متخصص فرش‌شویی تمیز کنید. شستشوی دستی ممکن است باعث آسیب به الیاف و رنگ‌های تابلو فرش شود. در صورتی که تصمیم به شستشو گرفتید، از مواد شوینده ملایم استفاده کنید و هیچ‌گاه از مواد شیمیایی قوی استفاده نکنید.
2. محافظت از تابلو فرش در برابر نور خورشید
تابلو فرش را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید
نور مستقیم خورشید می‌تواند باعث محو شدن رنگ‌های تابلو فرش شود. اگر تابلو فرش شما در جایی قرار دارد که نور خورشید به آن می‌تابد، بهتر است آن را از آن مکان جابجا کنید یا از پرده‌های ضخیم استفاده کنید تا از تابش مستقیم نور جلوگیری شود.
استفاده از شیشه‌های UV
برای تابلو فرش‌هایی که بر روی دیوار نصب می‌شوند، استفاده از شیشه‌های ضد UV می‌تواند مفید باشد. این شیشه‌ها کمک می‌کنند تا تابلو فرش از آسیب‌های ناشی از اشعه‌های مضر UV محافظت شود.
3. محافظت از تابلو فرش در برابر رطوبت
رطوبت می‌تواند باعث تغییر شکل، قارچ‌زدگی و حتی پوسیدگی تابلو فرش‌ها شود. بنابراین لازم است که تابلو فرش‌ها در محیطی خشک و بدون رطوبت نگهداری شوند.
کنترل رطوبت محیطی
برای نگهداری تابلو فرش‌ها در محیط‌های مرطوب، بهتر است از دستگاه‌های رطوبت‌گیر یا تهویه مناسب استفاده کنید تا از ایجاد رطوبت در محیط جلوگیری کنید.
4. نحوه نصب تابلو فرش
انتخاب مکان مناسب
برای نصب تابلو فرش، به مکان‌هایی توجه کنید که از آسیب‌های محیطی دور باشند. دیوارهای بدون رطوبت و مکان‌های با نور غیرمستقیم بهترین گزینه‌ها هستند. همچنین برای نصب تابلو فرش بهتر است از قاب‌های مناسب استفاده کنید که به تابلو آسیب نرسانند.
نصب با استفاده از نخ‌های مستحکم
از نخ‌های محکم و با کیفیت برای نصب تابلو فرش استفاده کنید تا تابلو به‌درستی در جای خود ثابت بماند و از افتادگی یا آسیب دیدن آن جلوگیری شود.
5. جابجایی تابلو فرش
دقت در جابجایی
هنگام جابجایی تابلو فرش، باید دقت کنید تا هیچ‌گونه فشاری به بافت تابلو وارد نشود. بهترین روش برای جابجایی، رول کردن تابلو فرش به‌طور صحیح است. هنگام رول کردن باید از چرخش نرمال استفاده کنید تا تابلو فرش آسیب نبیند.
استفاده از پوشش مناسب
در صورت نیاز به جابجایی تابلو فرش در شرایط خاص، مانند هنگام سفر یا انتقال، بهتر است از پوشش‌هایی مانند کیسه‌های محافظ فرش استفاده کنید تا تابلو از آسیب‌های فیزیکی و گرد و غبار محافظت شود.
نکات اضافی
-
اجتناب از قرار دادن تابلو فرش در مکان‌های پر تردد: تابلو فرش‌های دستباف نباید در مکان‌هایی با تردد زیاد قرار گیرند، زیرا احتمال آسیب و کثیفی بیشتر خواهد بود.
-
بازدید دوره‌ای از تابلو فرش: برای اطمینان از سالم بودن تابلو فرش، بهتر است هر چند وقت یک‌بار آن را مورد بررسی قرار دهید تا از بروز آسیب‌ها یا خرابی‌های احتمالی پیشگیری شود.
حفظ زیبایی و ارزش تابلو فرش با مراقبت‌های مناسب
با رعایت نکات ذکر شده می‌توانید از تابلو فرش‌های خود به خوبی مراقبت کرده و آن‌ها را برای مدت طولانی در بهترین شرایط نگهداری کنید. این کار نه تنها باعث حفظ زیبایی تابلو فرش شما می‌شود، بلکه ارزش آن را نیز در طول زمان افزایش خواهد داد.
اگر به دنبال اطلاعات بیشتر در مورد نگهداری تابلو فرش‌های خود هستید یا نیاز به مشاوره در این زمینه دارید، به‌طور مستمر به منابع معتبر و متخصصان این حوزه مراجعه کنید.
اهمیت نگهداری از تابلو فرش
ویژگی‌های تابلو فرش
تابلو فرش‌ها در اندازه‌های مختلف و با نخ‌های متفاوت بافته می‌شوند. شهرهایی مثل تبریز، شیراز، اصفهان و یزد در تولید تابلو فرش مشهور هستند. در این شهرها کارگاه‌های مختلفی وجود دارد که فرش‌های دستباف هنرمندان را تولید کرده و به استان‌های دیگر و کشورهای دیگر صادر می‌کنند. نخ‌های پشم، پنبه یا ابریشم به عنوان مواد اولیه برای بافت تابلو فرش به کار می‌روند. گاهی اوقات ترکیبی از این نخ‌ها نیز استفاده می‌شود. تابلو فرش‌های ابریشمی زیبایی فوق‌العاده‌ای دارند اما قیمت آن‌ها نیز بالاتر است.
عوامل تعیین‌کننده قیمت تابلو فرش
یکی از عوامل اصلی در تعیین قیمت تابلو فرش، تعداد گره‌های آن است. گره‌های نامتقارن، متقارن و جفت انواع مختلف گره‌هایی هستند که در بافت تابلو فرش به کار می‌روند. استفاده از گره جفت می‌تواند سرعت بافت را افزایش دهد. هرچقدر تعداد گره‌ها در متراژ تابلو بیشتر باشد، ارزش آن نیز بیشتر خواهد بود. تابلو فرش‌ها معمولاً دارای طرح‌های ظریف و رنگ‌های متنوع با رج‌شمار بالا بافته می‌شوند، که این ویژگی‌ها به ظرافت طرح و سایه‌روشن کمک می‌کند. تابلوهای فرش معمولاً ۵۰ رج دارند، اما برخی تابلوهای خاص یا سفارشی ممکن است تا ۷۰ یا ۱۰۰ رج هم داشته باشند که از ارزش بالایی برخوردار هستند.
سردرود قطب تولید تابلو فرش ایران
توجه به هنر بومی و تلاش برای سازگاری آن با زندگی مدرن، موجب ایجاد تحولی در هنر فرش‌بافی شده است. سردرود، شهری نزدیک تبریز، در سال‌های اخیر با افزایش تولید تابلو فرش شناخته شده است. شهرت این شهر به حدی است که به عنوان «پایتخت تابلو فرش جهان» شناخته می‌شود. هنر قالی‌بافی در سردرود به تاریخ‌های دور برمی‌گردد، اما اخیراً هنرمندان خلاق این شهر تابلو فرش‌های منحصر به فردی تولید کرده‌اند که در بازارهای داخلی و خارجی نامی به هم زده‌اند. اگر به بازار برای خرید تابلو فرش دستباف بروید، متوجه خواهید شد که بسیاری از تابلوها از سردرود هستند و این شهر به الگویی برای سایر هنرمندان تبدیل شده است.
نگهداری از تابلو فرش
تابلو فرش باید از نور مستقیم خورشید دور باشد. اگر تابلو بر روی دیواری قرار دارد که نور خورشید به آن می‌تابد، حتماً پرده‌ها را بکشید. رطوبت دشمن اصلی فرش‌های دستباف است و می‌تواند سبب پوسیدگی آن شود. پس تابلو فرش را در جایی نزدیک به کولر آبی نصب نکنید. همچنین تابلو فرش را بدون قاب روی دیوار نزنید، زیرا تماس با دیوار می‌تواند به بافت آن آسیب برساند. استفاده از یک قاب مناسب نه تنها زیبایی تابلو را افزایش می‌دهد، بلکه اعتبار آن را بالا می‌برد. برای جلوگیری از بیدزدگی تابلو فرش، می‌توانید از قرص یا پودر نفتالین استفاده کنید.
شستشوی تابلو فرش
به طور کلی تابلو فرش‌ها نیازی به شست‌وشو ندارند. برای گردگیری و پاک کردن گرد و غبار، می‌توانید از سری مخصوص جاروبرقی استفاده کنید. اگر پس از چندین سال احساس کردید تابلو فرش نیاز به شستشو دارد، آن را از قاب جدا کنید. بعد از جاروبرقی کشیدن، مقداری شامپو فرش را با آب مخلوط کرده و با اسفنج سطح فرش را تمیز کنید. سپس اجازه دهید تا تابلو فرش در یک سطح چیده شده خشک شود. تابلو فرش را در حالی که هنوز مرطوب است آویزان نکنید، زیرا ممکن است شکل آن تغییر کند.
