همه آنچه که باید در مورد داروی زولپیدم و عوارض آن بدانید! (2 نکته مهم)

زولپیدم (Zolpidem)

زولپیدم چیست؟

زولپیدم دارویی است که برای درمان بی‌خوابی به کار می‌رود. انواع مختلفی از این دارو وجود دارد: نوع سریع‌الاثر آن با نام‌های Ambien، Intermezzo، Edluar و Zolpimist شناخته می‌شود و به کسانی که مشکل خواب دارند کمک می‌کند تا خوابشان ببرد. نوع طولانی‌مدت آن با نام Ambien CR است که به دو لایه تقسیم شده است؛ لایه اول به سرعت حل می‌شود و کمک می‌کند سریع‌تر به خواب بروید، در حالی که لایه دوم آرام‌تر حل می‌شود و به شما کمک می‌کند تا مدت بیشتری بخوابید.

محصولات Ambien، Edluar و Zolpimist مخصوصاً برای افرادی که در نیمه شب بیدار می‌شوند و نمی‌توانند دوباره به خواب بروند طراحی شده‌اند.

موارد مصرف زولپیدم چیست؟

زولپیدم یک داروی خواب‌آور است که به‌طور خاص به‌منظور درمان بی‌خوابی در کوتاه‌مدت تجویز می‌شود. زمان اثرگذاری این دارو تقریباً ۱۵ دقیقه است و پس از مصرف، فرد در عرض ۳ تا ۲ ساعت به خواب می‌رود. این دارو با نام‌های تجاری مختلفی مانند دریمکس (Dreamex)، استیل‌ناکت (Stilnoct)، زولپیرست (Zolpirest)، زولیناکس (Zolinax) در دسترس است.

زولپیدم می‌تواند به عنوان آرامبخش نیز قبل از جراحی به افراد کمک کند. این دارو خاصیت خواب‌آوری و آرامبخشی دارد. به‌طور کلی، بهتر است بیماران دارای بی‌خوابی بیشتر از یک هفته از این دارو استفاده نکنند و آن را فقط زمانی مصرف کنند که در حال آماده شدن برای خواب هستند. زولپیدم سریع عمل می‌کند، به همین دلیل ممکن است فردی که تحت تأثیر آن قرار دارد در وسط انجام یک کار دچار خواب‌آلودگی شود. به‌ویژه در افراد سالخورده، مصرف زولپیدم ممکن است منجر به زمین خوردن شود.

برخی از مطالعات علمی نشان داده‌اند که این دارو عوارض خماری ندارد، اما افراد باید بعد از بیدار شدن از خواب محتاط باشند و از انجام کارهای خطرناک خودداری کنند تا زمانی که از هوشیاری کامل خود مطمئن شوند. این یافته‌ها برای کوهنوردان، هوانوردان و فضانوردان نیز جالب توجه است. به‌طور کلی، داروهای بی‌خوابی ممکن است باعث بروز مشکلات بعد از قطع مصرف شوند، اما در مورد زولپیدم این مسئله به ندرت پیش می‌آید. همچنین آثاری از این دارو در بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون نیز مشاهده شده است و به درمان برخی اختلالات روانی کاتاتونیک کمک کرده است.

زولپیدم با نام‌های تجاری “استیل نوکت” و “امبین” برای رفع بی‌خوابی ارائه شده است. این دارو معمولاً به صورت قرص موجود بوده و برای کمک به خواب در کوتاه‌مدت تجویز می‌شود. زولپیدم می‌تواند مدت خواب را افزایش دهد و به راحتی خواب رفتن کمک کند. این دارو به‌عنوان بخشی از درمان‌های فیزیکی و توانبخشی نیز گاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل، ما یک توضیح مختصر درباره آن ارائه داده‌ایم.

زولپیدم بر سیستم پیام‌رسانی در مغز تأثیر می‌گذارد و به فرد در خواب رفتن کمک می‌کند. به‌طور کلی، این دارو نباید بیش از ۲ تا ۴ هفته استفاده شود، زیرا پس از ۳ تا ۱۴ روز کارایی آن کاهش می‌یابد و در مصرف طولانی‌مدت ممکن است فرد به آن وابسته شود.

قبل از مصرف قرص زولپیدم، بیمار باید موارد زیر را به پزشک یا داروساز اطلاع دهد:

۱- بارداری یا شیردهی

۲- اگر بیمار دچار وقفه تنفسی هنگام خواب (متوقف شدن تنفس در خواب) یا هر مشکل تنفسی دیگری است

۳- اگر احساس افسردگی کرده یا دچار مشکلات روانی است

۴- اگر بیمار ضعف شدید عضلانی مانند بیماری میاستنی گراو دارد

۵- اگر سابقه اعتیاد به الکل یا مواد مخدر دارد

۶- مشکلات کلیوی یا کبدی

۷- در مورد هر دارویی که مصرف می‌شود، حتی داروهای بدون نسخه، داروهای گیاهی و مکمل‌ها، باید به پزشک یا داروساز اطلاع داده شود.

۸- اگر بیمار قبلاً به زولپیدم حساسیت نشان داده است یا به هر داروی دیگری حساسیت دارد، باید اطلاع داده شود.

روش کار زولپیدم

زولپیدم به گیرنده‌هایی به نام گابا (GABA) متصل می‌شود. این گیرنده‌ها از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که یکی از آنها ۱ α نام دارد. زولپیدم به این بخش تمایل زیادی برای اتصال دارد، اما به دیگر بخش‌ها کمتر متصل می‌شود. به طور کلی دو نوع گیرنده داریم: یکی به نام امگا یک که در مغز وجود دارد و دیگری به نام امگا دو که در نخاع یافت می‌شود.

زولپیدم مثل بسیاری از داروهای خواب‌آور دیگر، برای اتصال به بعضی گیرنده‌ها در مغز تمرکز دارد و برای دیگر گیرنده‌ها کمتر عمل می‌کند. این اتصال خاص به گیرنده‌ها باعث می‌شود که زولپیدم اثرات آرام‌بخش، شل‌کنندگی عضلانی و کمی هم ضد تشنجی داشته باشد. این دارو به خصوص برای کمک به خواب رفتن موثر است و خواب‌هایی با امواج کوتاه را افزایش می‌دهد، اما در مراحل دیگر خواب تغییر خاصی ایجاد نمی‌کند.

نکات مهم قبل از مصرف دارو

قبل از اینکه زولپیدم را مصرف کنید، مطمئن شوید که با خیال راحت می‌توانید این دارو را استفاده کنید. اگر هر کدام از شرایط زیر را دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید:

• مشکلات کلیوی.
• مشکلات کبدی.
• مشکلات ریوی مانند آسم، برونشیت، آمفیزم یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD).
• آپنه خواب (زمانی که تنفس در خواب متوقف می‌شود).
• سندروم میاستنی گراویس.
• سابقه افسردگی یا بیماری‌های روانی یا افکار خودکشی.
• سابقه اعتیاد به مواد مخدر یا الکل.

مصرف در دوران بارداری و شیردهی

• رده‌بندی بارداری: گروه C.
• مشخص نیست که آیا زولپیدم می‌تواند به جنین آسیب برساند یا خیر، بنابراین لازم است در این مورد با پزشک خود صحبت کنید.
• زولپیدم می‌تواند به شیر مادر منتقل شود و به نوزاد آسیب برساند، پس در این مورد نیز حتما با پزشک مشورت کنید.
• مواردی گزارش شده است که زولپیدم‌های خریداری شده از اینترنت ممکن است با داروهای خطرناک دیگر ترکیب شده باشند (لطفا فقط از داروخانه‌های معتبر خرید کنید).

موارد منع مصرف و احتیاط

هیچ مورد خاصی برای منع مصرف این دارو گزارش نشده است. اما افرادی که مبتلا به شرایط خاصی هستند که ممکن است متابولیسم یا واکنش‌های بدنی آنها را تحت تاثیر قرار دهد، یا کسانی که مشکلات تنفسی، افسردگی یا سابقه اعتیاد به الکل یا مواد مخدر دارند، باید با احتیاط از این دارو استفاده کنند.

مسمومیت و درمان

اگر کسی بیش از حد از این دارو استفاده کند، ممکن است خواب‌آلودگی شدید تا بیهوشی سطحی را تجربه کند. همچنین ممکن است مشکلات قلبی و تنفسی هم به وجود بیاید. در این شرایط، اولین اقدام شستشو معده (در صورت نیاز) و انجام اقدامات حمایتی معمول خواهد بود. در مواقع ضروری، ممکن است نیاز به تزریق مایعات داخل وریدی باشد. تزریق فلومازنیل ممکن است مفید باشد.

بررسی بیمار از نظر فشار خون پایین و ضعف سیستم عصبی مرکزی (CNS) بسیار مهم است. حتی اگر بیمار علایم تحریک‌پذیری نشان داد، باید مصرف داروهای آرام‌بخش را بعد از مسمومیت با زولپیدم قطع کرد.

نکات دیگر

• مدت استفاده از زولپیدم باید بین ۷ تا ۱۰ روز باشد. اگر بیشتر از ۲ هفته به مصرف دارو نیاز دارید، باید بیمار دوباره ارزیابی شود.
• اختلال خواب ممکن است به خاطر مشکلات جسمانی یا روانی باشد، بنابراین قبل از تجویز دارو باید بیمار را بررسی کنید.
• دارو اثر آرام‌بخش سریع دارد و بهتر است قبل از خواب مصرف شود.
• در صورت مصرف همزمان داروهای دیگر که تأثیر مشابهی بر سیستم عصبی مرکزی دارند، دوز زولپیدم باید تنظیم شود تا عوارض جانبی کمتری ایجاد شود.
• برای بیمارانی که سابقه افسردگی دارند یا به مواد مخدر اعتیاد داشته‌اند، باید از مصرف زولپیدم خودداری کرد. مراقبت دقیق از این بیماران ضروری است؛ زیرا خطر اعتیاد به دارو وجود دارد.
• کارایی و ایمنی دارو در کودکان هنوز تایید نشده است.
• در بیماران مسن، مصرف مکرر و یا حساسیت به داروهای آرام‌بخش ممکن است باعث اختلال در تفکر یا حرکات شود.
• به بیماران توصیه شود دارو را همراه یا به سرعت بعد از غذا مصرف نکنند.
• اگر دارو به مدت طولانی استفاده شود، ممکن است بدن به آن عادت کند و لازم باشد دوز بیشتری مصرف شود تا اثر بگذارد.
• مصرف همزمان الکل یا ترکیبات خواب‌آور دیگر در طول درمان با زولپیدم می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی ایجاد کند.

عوارض جانبی مصرف زولپیدم

زولپیدم ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، البته نه برای همه. این عوارض معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابند، اما اگر ادامه پیدا کردند، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

اگر یکی از عوارض زیر برای بیمار پیش آمد، باید به پزشک یا داروساز اطلاع دهد. عوارض شایع مصرف زولپیدم (کمتر از ۱۰ درصد افراد را گرفتار می‌کند):

حالت چرت زدن، گیجی و خستگی

در این موارد، قبل از رانندگی یا کار با دستگاه‌ها، باید اطمینان حاصل شود که بیمار به طور طبیعی واکنش نشان می‌دهد.

سردرد

اگر سردرد با مسکن‌های معمولی بهبود نیافت، با پزشک مشورت کنید.

اسهال

برای اسهال ناشی از زولپیدم، آب و مایعات بیشتری مصرف کنید.

توهمات، احساس بی‌قراری، کابوس شبانه، ضعف حافظه

در صورت بروز هر یک از این مشکلات، با پزشک مشورت کنید. برخی افراد ممکن است در حالت خواب کارهایی انجام دهند که بعد از بیدار شدن به یاد نیاورند، مثل راه رفتن در خواب یا رانندگی. اگر این مسائل پیش آمد، با پزشک در مورد آن صحبت کنید. هر علامت دیگری که فکر می‌کنید به زولپیدم مربوط است، باید به پزشک یا داروساز اطلاع داده شود.

روش نگهداری زولپیدم

• همه داروها باید دور از دید و دسترس کودکان نگهداری شود.
• دارو را در یک مکان خشک و خنک و دور از حرارت و نور مستقیم قرار دهید.

گردآوری شده توسط مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی