واقعیت های جالب در مورد سیاره مشتری
“`html
دانستنی های سیاره مشتری
مشتری، که به نام‌های بِرجیس، اورمزد، زاوش یا هُرمُز نیز شناخته می‌شود، پنجمین سیاره نزدیک به خورشید و اولین غول از چهار غول گازی در منظومه شمسی است. مشتری بزرگترین سیاره منظومه شمسی بوده و جرم آن از تمام سیارات دیگر بیشتر است.
مشتری نزدیک‌ترین سیاره غول‌پیکر به خورشید است و در مقایسه با سایر سیارات، از نظر بزرگی و وزن در مقام اول قرار دارد. زمانی که در آسمان دیده می‌شود، فقط زهره از آن درخشان‌تر است و به راحتی می‌توان آن را شناخت. شکل‌های مختلفی در مشتری وجود دارند که حتی با یک تلسکوپ کوچک هم قابل دیدن هستند، برای مثال لکه بزرگ سرخ رنگی که در آن قابل مشاهده است.
زمانی که به مشتری نگاه می‌کنیم، تنها ابرها و طوفان‌های جو بالایی آن را می‌بینیم. حتی تلسکوپ‌های فضایی نیز نمی‌توانند از سطح پنهان در زیر هزاران کیلومتر گاز تاریک آن تصویر بگیرند. حجم این سیاره 1300 برابر زمین است و جرم آن دو و نیم برابر جرم تمام سیارات دیگر منظومه شمسی می‌باشد. ابرهای زیبای مشتری عمدتاً از گازهای هیدروژن و هلیوم تشکیل شده‌اند.
جو داخلی سیاره حدود 1000 کیلومتر (600 مایل) زیر ابرها قرار دارد که در این نقطه گاز هیدروژن به حالت مایع درمی‌آید. در عمق‌های پایین‌تر، هیدروژن حالت فلزی پیدا می‌کند. در مرکز مشتری، یک هسته سنگی و بسیار داغ وجود دارد که دمای آن به 3500 درجه سانتی‌گراد (63000 درجه فارنهایت) می‌رسد.
حرکت مشتری
مدار مشتری دور خورشید کمی بیضوی است (خروج از مرکز 0.0484) و تنها به اندازه 1.31 درجه نسبت به دایره البروج انحراف دارد. نیم‌قطر طول مدار آن 5.2028 واحد نجومی (AV) است. این سیاره یک دور کامل به دور خورشید را در 11.862 سال زمین طی می‌کند. همچنین، دوره تناوب مداری هلالی آن 398.88 روز طول می‌کشد که نشان می‌دهد مشتری هر سال دیرتر به موقعیت مقابل خود برمی‌گردد.
زیرا ما تنها می‌توانیم جو ضخیم مشتری را ببینیم، بنابراین دوره چرخش این سیاره از روی دوره چرخش اشکال جوی آن، مانند لکه قرمز بزرگ، تعیین می‌شود. به این ترتیب با اندازه‌گیری تغییرات روشنایی نور از لبه‌های نزدیک و دورشونده و همچنین بررسی چرخش ساختار میدان مغناطیسی، متوجه می‌شویم که محور چرخشی مشتری 7 دقیقه و 3 ثانیه نسبت به محور مداری‌اش انحراف دارد. همچنین، دوره تناوب چرخشی آن از 9 ساعت و 50 دقیقه در استوا تا 9 ساعت و 55 دقیقه در عرض‌های جغرافیایی بالاتر متفاوت است. بدین ترتیب، جو گازی شکل مشتری در طول چرخش خود اختلافات کوچکی را نشان می‌دهد. در استوا سریعترین و در قطب‌ها آهسته‌ترین چرخش را دارد (خورشید نیز به دلیل اینکه یک جرم گازی است، به همین صورت می‌چرخد).
مشخصات فیزیکی سیاره مشتری
شعاع استوایی و جرم مشتری از طریق مشاهدات مداری، و پنهان شدن اقمارش، همچنین با بررسی اختلالات جاذبه‌ای آن ناشی از سیارک‌ها و ستاره‌های دنباله‌دار و اندازه‌گیری قطر زاویه‌ای قرص قابل مشاهده آن (47 ثانیه در نقطه مقابل) و داده‌های مأموریت‌های فضایی مانند «وویجر» به طور دقیق تعیین شده است.
مدل این سیاره بزرگ، چگالی متوسطی معادل 1330 کیلوگرم بر متر مکعب دارد. این چگالی نشان می‌دهد که ترکیب مشتری شباهتی به خورشید دارد و تقریباً 75 درصد آن از هیدروژن، 24 درصد از هلیوم و حدود 1 درصد از عناصر سنگین‌تر تشکیل شده است. بیشتر حجم مشتری به طور کلی از هیدروژن و به شکل مایع است.
دمای هسته ممکن است حدود 10 برابر داغ‌تر از زمین و به حدود 4000 درجه کلوین باشد. حرکت چرخشی جو نیز به دلیل انتقال حرارت از هسته به خارج است. چرخش سریع سیاره سبب ایجاد یک شتاب کوریولیس بزرگ می‌شود که به جو لایه‌لایه و زیبایی می‌دهد.
لکه سرخ بزرگ
لکه سرخ بزرگ، یک ناحیه از نوع گردباد در ابرهای بالای سیاره مشتری است. از زمان کشف این لکه، دیدیم که قطر آن گاهی تا سه برابر قطر زمین افزایش پیدا می‌کند. جریان‌های چرخان گاز در این لکه، فسفر را از جو پایین‌تر به سطح می‌آورند و…
“`
در فضای سیاره مشتری، بخشی‌هایی وجود دارد که رنگ آن‌ها قرمز یا صورتی است. این لکه‌ها از سطح دیگر محیط بالاتر و سردتر هستند و هر ۱۲ روز زمینی، یک دور به دور خود می‌چرخند و جهت چرخش آن‌ها برعکس عقربه‌های ساعت است.
حلقه‌های مشتری
حلقه‌های سیاره مشتری در سال ۱۹۷۹ توسط فضاپیمای ویجر ۱ کشف شد. این حلقه‌ها به سه دسته مختلف تقسیم می‌شوند: حلقه هاله که عرض آن ۲۲۸۰۰ کیلومتر (۱۴۱۷۰ مایل) است، حلقه اصلی که یک حلقه نازک و درخشان دارد به عرض ۶۴۰۰ کیلومتر (۳۹۸۰ مایل) و حلقه تار عنکبوت (گسامر) که کم‌عرض‌ترین و رقیق‌ترین حلقه است با عرض ۸۵۰۰ کیلومتر (۵۳۰۰۰ مایل). حلقه تار عنکبوت که در تصویر به رنگ آبی روشن به نمایش درآمده، از حلقه اصلی که مشتری را احاطه کرده، بیرون زده است.
میدان مغناطیسی
سیاره مشتری دارای میدان مغناطیسی قوی است که به حدود ۱x10-4T در سطح آن می‌رسد. این میدان مغناطیسی به خاطر حرکات دینامیکی در هسته مایع هیدروژن فلزی در حال چرخش به وجود می‌آید. در طول موج‌های ۳ تا ۷۵ سانتیمتر، سیاره به صورت غیر حرارتی تابش می‌کند.
این تابش به نام “دسیمتری” یا DIM شناخته می‌شود و ناشی از حرکت الکترون‌های با سرعت نزدیک به سرعت نور در کمربندهای تابشی مشتری است که توسط میدان مغناطیسی به دام افتاده‌اند و به صورت مارپیچی حرکت می‌کنند.
محور مغناطیسی مشتری با محور چرخش آن زاویه‌ای حدود ۱۰ درجه دارد. این میدان مغناطیسی قوی یک سپهر مغناطیسی بزرگ را در اطراف مشتری ایجاد می‌کند که از ورود باد خورشیدی به سیاره جلوگیری می‌کند.
جاذبه میدان مغناطیسی مشتری تا فاصله‌های زیاد در فضا ادامه دارد. ذرات باردار در این میدان حرکت کرده و امواج رادیویی تولید می‌کنند. تلسکوپ‌های رادیویی می‌توانند این امواج را دریافت کرده و نقشه‌برداری از میدان مغناطیسی اطراف مشتری را انجام دهند.
قمرهای مشتری
گالیله، در سال ۱۶۱۰ میلادی (۹۸۹ شمسی)، چهار قمر اصلی مشتری را کشف کرد. این قمرها شامل یو، اروپا، گانیمد و کالیسو هستند. این چهار قمر حتی با یک دوربین دو چشمی هم قابل دیدن هستند. یو کمتر از یک روز برای دور زدن مشتری زمان لازم دارد، اروپا در سه روز و نیم، گانیمد در یک هفته و کالیسو در حدود هفده روز مدار سیاره را طی می‌کنند.
اگر در چند شب، موقعیت مشتری و قمرهایش را ثبت کنیم، حرکات آن‌ها به دور سیاره مشخص می‌شود. گالیله متوجه شد که مشتری خود یک منظومه شمسی کوچک دارد. علاوه بر این چهار قمر که به نام قمرهای گالیله‌ای نیز شناخته می‌شوند، حداقل ۹ قمر کوچک‌تر دیگر در اطراف مشتری نیز وجود دارد که می‌توان آن‌ها را با تلسکوپ‌های بزرگ مشاهده کرد.
قمرهای مشتری به چهار گروه تقسیم می‌شوند. گروه اول در فاصله حدود ۱۳۰۰۰۰ کیلومتری (۸۰۰۰۰ مایل) و گروه دوم در فاصله تقریباً ۲۰۰۰۰۰ کیلومتری (۱۲۵۰۰۰ مایل) قرار دارند. گروه سوم در فاصله ۹ میلیون کیلومتری (۶/۵ میلیون مایل) قرار دارد و گروه چهارم نیز به اندازه گروه سوم نزدیک است.
حرکت همه گروه‌ها به جز گروه چهارم، در همان جهت چرخش مشتری است. همه قمرهای مشتری به جز قمرهای گروه دوم، کوچک هستند. قمرهای گروه دوم که گالیله‌ای نام دارند، به اندازه ماه زمین هستند. گانیمید هم یکی از این قمرهای بزرگ است که توسط گالیله کشف شد و به همراه سه قمر دیگر به مجموع قمرهای گالیله‌ای معروف هستند.
سیاره مشتری از نظر اندازه بزرگترین سیاره در منظومه شمسی است و جرم آن نیز بیشترین است. قطر استوای این سیاره ۱۱ برابر قطر استوای زمین است. علاوه بر این، مشتری سریعترین چرخش را در بین سایر سیارات دارد و دوره چرخش آن نصف دوره چرخش زمین است.
“`html
دمای مشتری
دمای هوا در ابرهای بالایی مشتری تقریباً ۱۴۵- درجهٔ سلسیوس است. اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهند که با افزایش عمق زیر ابرها، دما بیشتر می‌شود. در سطحی که فشار جو ۱۰ برابر زمین است، دما به ۲۱ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
دانشمندان فکر می‌کنند که اگر مشتری دارای حیات باشد، این حیات در این عمق یافت می‌شود. زیرا در این سطح هیچ ماده جامدی وجود ندارد. تا به حال، دانشمندان هیچ شواهدی از حیات در مشتری نیافته‌اند. نزدیک مرکز سیاره، دما بسیار بیشتر است و دمای هسته حدود ۲۴ هزار درجه می‌باشد که داغ‌تر از سطح خورشید است.
ستاره‌شناسان بر این باورند که خورشید، سیارات و سایر اجرام منظومه شمسی از چرخش ابرهایی از گاز و غبار به وجود آمده‌اند. گرانش این گازها و ذرات غبار آن‌ها را به شکل ابرهای بزرگ و گرد درآورده است. حدود ۴٫۵ میلیارد سال پیش، این مواد به هم فشرده شدند و اجرام مختلف منظومه شمسی به وجود آمدند. این فشردگی گرما ایجاد کرده و مشتری نیز در این زمان شکل گرفته است.
مشتری، یک کره بزرگ از گاز و مایع است و گمان می‌رود که مقداری سطح جامد هم داشته باشد. بین ۸۸ تا ۹۲ درصد این سیاره از هیدروژن و ۸ تا ۱۲ درصد آن از هلیوم تشکیل شده‌است. قطر مشتری در ناحیه استوا ۱۴۲٫۹۸۴ کیلومتر است و به نظر می‌رسد این بالاترین طول قطر ممکن برای یک سیاره گازی باشد.
هر چه مواد بیشتری به مشتری وارد شود، این سیاره کوچک‌تر و فشرده‌تر خواهد شد. بر اساس اصل ناپایداری کلوین–هلمهولتز، هر ساله حدود ۲ سانتیمتر از قطر خورشید کاهش می‌یابد.
سطح سیاره پوشیده از ابرهای بزرگ به رنگ‌های زرد، قرمز، قهوه‌ای و سفید است. بخش‌های روشن‌تر به “ناحیه” و بخش‌های تاریک‌تر به “کمربند” معروف هستند. این کمربندها و ناحیه‌ها به موازات استوای سیاره قرار دارند. گرانش مشتری نیز بسیار قوی است. نسبت جرمی هیدروژن و هلیم در سطح سیاره نزدیک به ۷۱ درصد و ۲۴ درصد است و باقی موارد ۵ درصد دیگر مواد را شامل می‌شود.
در ماه مه ۲۰۱۷، دانشمندان مأموریت فضاپیمای جونو در ناسا اعلام کردند که توفندهای بزرگی را در قطب‌های مشتری مشاهده کرده‌اند. این توفندها مشابه توفندهای استوایی بوده و هر کدام به اندازه زمین هستند و همزمان دیده می‌شوند. این موضوع همه فرضیه‌های قبلی درباره چگونگی عملکرد مشتری را به چالش کشیده است.
هیچ‌یک از فضاپیماهای قبلی که به مشتری فرستاده شده‌اند، هرگز از بالا یا پایین به آن نگاه نکرده‌اند. شکل توفان‌های جدید با آنچه در قطب‌های زحل دیده می‌شود، متفاوت است. همچنین معلوم نیست که این توفان‌ها چه مدت وجود داشته‌اند و آیا آن‌ها قبل از توفان‌های موجود در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر مشتری ناپدید می‌شوند یا خیر؟
جو مشتری از ۸۶ درصد هیدروژن، ۱۴ درصد هلیوم و مقدار کمی متان، آمونیاک، فسفین، آب، استلین، اتان، ژرمانیم و کربن مونوکسید تشکیل شده‌است. درصد هیدروژن بر اساس تعداد مولکول‌ها در جو آن است، نه بر اساس جرم کلی آن‌ها.
این سیاره دارای لایه‌های رنگی از ابرها در ارتفاعات مختلف است. مرتفع‌ترین ابرهای سفید از بلورهای منجمد آمونیاک و متان تشکیل شده‌اند. ابرهای تاریک‌تر در کمربندها قرار دارند و پایین‌ترین سطح قابل مشاهده از ابرهای آبی رنگ ساخته شده است. دانشمندان امیدوارند که ابرهای آب‌دار را در ۷۰ کیلومتری سطح زیرین ابرهای آمونیاکی پیدا کنند، اما تاکنون چنین سطحی یافته نشده است.
شکستن تمامی رکوردها توسط مشتری
مشتری بزرگترین، سنگین‌ترین، خطرناک‌ترین و با سریعترین دوره چرخش در منظومه شمسی است. این سیاره قوی‌ترین میدان مغناطیسی را دارد و همچنین بیشترین تعداد قمر را نیز داراست.
این سیاره گازهای اولیه‌ای را که از ابر میان‌ستاره‌ای به وجود آمده‌اند، در خود نگه داشته است. گرانش قوی آن به حرکت یخ، آب و مولکول‌های آلی از مناطق سرد بیرونی منظومه شمسی به سمت مناطق داخلی، مانند زمین کمک کرده است.
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`
