چرا پس از تزریق واکسن کزاز بازو درد می‌گیریم؟ (2 نکته مهم)
چرا بعد از تزریق واکسن کزاز دست و بازو درد می‌کند؟
درد و آسیب در محل تزریق واکسن یک پاسخ طبیعی بدن به ورود مواد جدید است. اما شدت این درد بستگی به عوامل مختلفی دارد. بیشتر افرادی که واکسن کزاز یا واکسن کرونا دریافت می‌کنند، در محل تزریق احساس سوزش می‌کنند که معمولاً چند ساعت بعد از تزریق شروع می‌شود. نگرانی‌هایی در مورد این درد وجود دارد که چرا بعضی‌ها اصلاً درد احساس نمی‌کنند و برخی دیگر درد زیادی را تحمل می‌کنند. در این مقاله از رضیم به بررسی علت درد بازو پس از تزریق واکسن کزاز می‌پردازیم.
بسیاری از واکسن‌ها باعث ایجاد زخم در اطراف محل تزریق می‌شوند و این موضوع معمولاً عادی است. سلول‌های ایمنی در عضلات، پوست و بافت‌های دیگر وجود دارند. وقتی این سلول‌ها یک عامل خارجی را شناسایی کنند، به صورت زنجیروار واکنش نشان می‌دهند تا آنتی‌بادی‌ها و محافظت‌هایی در برابر میکروباها بسازند. این فرآیند که پاسخ ایمنی سازگار است، بین یک تا دو هفته طول می‌کشد تا پایدار شود. در این مدت ممکن است احساس درد و سوزش وجود داشته باشد. در زمان تزریق، سلول‌های ایمنی که در معرض تزریق قرار دارند، شروع به ارسال پیام‌هایی به دیگر سلول‌ها می‌کنند که یک خطر خارجی را گزارش می‌دهد.
این واکنش سریع بخشی از پاسخ ایمنی طبیعی بدن است. در این روند، تعداد زیادی از سلول‌های ایمنی مانند سیتوکین‌ها، کموکین‌ها و پروستاگلاندین‌ها به محل تزریق می‌رسند. سیتوکین‌ها باعث گشاد شدن رگ‌های خونی و افزایش جریان خون می‌شوند و این موضوع می‌تواند منجر به ورم و قرمزی شود. همچنین، آن‌ها ممکن است اعصاب را تحریک کرده و درد ایجاد کنند. سیتوکین‌ها و کموکین‌ها باعث ایجاد التهاب می‌شوند که همراه با درد است. پروستاگلاندین‌ها به طور مستقیم با گیرنده‌های درد در محل تزریق ارتباط برقرار می‌کنند. این پاسخ ایمنی فقط در بازو متوقف نمی‌شود و ممکن است به سایر قسمت‌های بدن کشیده شود. در برخی افراد، این التهاب می‌تواند منجر به تب، درد در بدن، درد مفاصل، جوش یا سردرد شود.
اینکه بعضی واکسن‌ها بیشتر از دیگران باعث بروز علائم می‌شوند به استراتژی تولید و مواد تشکیل دهنده آن‌ها بستگی دارد. به عنوان مثال، واکسن سرخک، اوریون و سرخجه از اشکال زنده و ضعیف شده‌ی ویروس‌ها ساخته شده‌اند که عمداً باعث ایجاد یک عفونت خفیف می‌شوند. این نوع واکسن‌ها، پاسخ ایمنی طبیعی بدن را تحریک می‌کنند و می‌توانند باعث بروز علائم خفیفی در دست‌ها شوند. برخی واکسن‌ها مانند واکسن آنفولانزا هم از ویروس‌هایی که غیرفعال شده‌اند، استفاده می‌کنند. واکسن هپاتیت B هم شامل بخش‌هایی از ویروس به همراه چند ماده شیمیایی خاص است.
بر اساس نظر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، در بیشتر موارد عوارض جانبی واکسن کزاز خفیف بوده و طی چند روز برطرف می‌شوند. نوع عوارض جانبی بسته به نوع واکسن می‌تواند متفاوت باشد، مثل کزاز، آنفولانزا، زونا یا ذات الریه. به طور کلی، عوارض جانبی خفیف واکسن کزاز می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
عوارض جانبی خفیف واکسن کزاز
- درد، قرمزی، حساسیت یا تورم در محل تزریق
- خستگی
- سردرد
- خارش در محل تزریق
- حالت تهوع
- سرگیجه یا بی‌حالی و در موارد شدیدتر، غش (شایع‌ترین عارضه در نوجوانان)
در صورتی که از واکسن‌های ترکیبی مانند دیفتری، کزاز، سیاه سرفه (DTaP) استفاده شود، احتمال بروز واکنش‌های موضعی شدیدتر و درد بیشتر وجود دارد.
کدام واکسن‌ها باعث درد در بازو می‌شوند؟
واکسن‌های دیفتری، کزاز، سیاه سرفه و همچنین سه واکسن کووید-۱۹ که تأیید شده‌اند از طریق آمپول به بازو تزریق می‌شوند نیز ممکن است این درد را در بازو ایجاد کنند. تمامی این واکسن‌ها در نتیجه فشار ضربه سریع، احساس درد را در بازو به همراه دارند.
افراد پس از دریافت واکسن ممکن است دچار درد در محل تزریق شوند، اما میزان این درد برای هر شخص متفاوت است. طبق تحقیقات انجام شده، ۸۷ درصد از افراد زیر ۶۵ سال و ۷۴ درصد از افراد ۶۵ سال و بالاتر بعد از دریافت اولین دوز واکسن درد موضعی را تجربه کردند. همچنین مشخص شده که واکنش ایمنی بدن با افزایش سن کمتر می‌شود. پس از تزریق دوم، این آمار به ۹۰ درصد برای افراد جوان‌تر و ۸۳ درصد برای افراد مسن رسید.
واکسن فایزر باعث درد بیشتری بود: در آزمایش‌ها، ۸۳ درصد از افراد زیر ۵۵ سال و ۷۱ درصد از افراد مسن اعلام کردند که درد را تجربه کرده‌اند. اما واکسن یک دوزی جانسون و جانسون به درد کمتری منجر شد. ۵۹ درصد افراد زیر ۶۰ سال و ۳۳ درصد افراد مسن از درد گزارش دادند.
افزایش درد در محل تزریق در واکسن‌های فایزر و مدرنا ممکن است به دلیل فناوری‌های استفاده شده در آن‌ها باشد. واکسن جانسون و جانسون از ویروس اصلاح شده برای انتقال اطلاعات ژنتیکی استفاده می‌کند، در حالی که واکسن‌های فایزر و مدرنا از فناوری mRNA برای ساخت پروتئین‌ها استفاده می‌کنند. محققان می‌دانند که RNA، که برخی ویروس‌ها برای انتقال مواد ژنتیکی خود استفاده می‌کنند، می‌تواند سیستم ایمنی را به شدت تحریک کند.
آیا درد در بازو نگران‌کننده است؟
به محض تأیید واکسن مدرنا در دسامبر، متخصصان آلرژی شروع به بررسی واکنش‌های آلرژیک کردند. علائمی مثل کهیر و جوش در اطراف محل تزریق مشاهده شد که معمولاً جدی نیستند. برخلاف برخی حساسیت‌های نادر و خطرناک که ممکن است بلافاصله بعد از تزریق بروز کنند، کهیر و جوش معمولاً چند ساعت بعد ظاهر می‌شوند و به درمان نیازی ندارند. در آزمایش‌های بالینی واکسن مدرنا، ۰.۸ درصد از دریافت‌کنندگان واکسن چهار روز یا بیشتر پس از اولین تزریق و ۰.۲ درصد از افراد پس از دوز دوم به وجود جوش و کهیر اشاره کردند. علائم حساسیت معمولاً هفت یا هشت روز پس از تزریق ظاهر می‌شوند.
چه کسانی درد را بیشتر احساس می‌کنند؟
متخصصان می‌گویند که عوامل ژنتیکی و جنسیت نیز می‌توانند در میزان درد تأثیرگذار باشند. زنان معمولاً عوارض جانبی بیشتری نسبت به مردان بعد از واکسن کووید-۱۹ تجربه می‌کنند، هرچند که مردان بیشتر به این ویروس مبتلا می‌شوند.
همچنین ترس و اضطراب می‌تواند احساس درد را بیشتر کند. تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از افراد به دلیل ترس از آمپول از دریافت واکسن خودداری می‌کنند. در یک مطالعه، یک چهارم بزرگسالان کسانی را که از آمپول می‌ترسند، معرفی کردند. طبق یک تحلیل جدید، ۱۶ درصد از بزرگسالان و ۲۷ درصد از کارکنان بیمارستان به دلیل ترس از آمپول، واکسن آنفولانزا را دریافت نکردند.
