چه دلایلی باعث اسپاسم عضلانی می شود ؟ (2 نکته مهم)

چه کسانی به گرفتگی عضله( اسپاسم عضلانی ) دچار می‌شوند؟

تقریباً همه افراد در طول زندگی خود، دچار گرفتگی عضله می‌شوند. در حین انجام ورزش‌هایی مثل تنیس، شنا یا ورزش‌های دیگر، ممکن است عضله شما دچار اسپاسم شود. این مشکل به ویژه در افرادی که در حال ورزش هستند، بیشتر دیده می‌شود.

نوجوانان، افراد بالای 65 سال، افرادی که بیماری دارند، کسانی که چاق هستند، افرادی که فعالیت بدنی شدیدی دارند و آن‌هایی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض گرفتگی عضله قرار دارند.

افرادی که ورزش‌های استقامتی مانند دو ماراتن انجام می‌دهند، نیز بیشتر به این مشکل دچار می‌شوند.

گرفتگی عضله معمولاً در ورزشکارانی که در فصل ورزش نیستند و بدنشان آماده نیست، بیشتر رخ می‌دهد. آن‌ها در پایان یک دوره شدید ورزشی یا حتی حدود 4 تا 6 ساعت بعد از آن ممکن است دچار اسپاسم شوند.

نکته: افرادی که عضلاتشان توانایی تحمل فشار را ندارند، بیشتری دچار گرفتگی عضله می‌شوند.

علت اسپاسم عضلانی:

علت اصلی گرفتگی و اسپاسم عضله، خستگی آن است. زمانی که از یک عضله بیش از حد استفاده شود و توانایی آن به پایان برسد، به خاطر فعال شدن رفلکس‌های غیر ارادی از نخاع، عضله ناخواسته منقبض می‌شود. اگر قبل از ورزش نرمش‌های کششی کافی انجام ندهیم، احتمال گرفتگی عضله حین یا بعد از ورزش بیشتر می‌شود.

ورزش در هوای گرم و تعریق زیاد که به از دست رفتن املاح بدن منجر می‌شود، هم می‌تواند علت گرفتگی عضله باشد. اسپاسم و گرفتگی عضله معمولاً خود به خود خوب می‌شوند؛ اما اگر شدید باشند یا به طور مکرر رخ دهند، ممکن است نشانه بیماری خاصی باشند.

بیماری‌های زیادی مانند بیماری‌های نخاع، تحریک ریشه‌های عصبی در کمر، تصلب شرائین، تنگی کانال نخاعی، بیماری‌های تیروئید، عفونت‌های مزمن یا بیماری‌های کبدی هم می‌توانند باعث گرفتگی عضله شوند. پس هر وقت اسپاسم شدید یا مکرر شد، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.

دلایل اسپاسم عضلانی چیست؟

اسپاسم عضلانی می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و هر دلیل ممکن است عواملی داشته باشد که فرد را مستعد کند، مانند ناحیه‌ای که دچار اسپاسم می‌شود و شرایط محیطی که فرد در آن است.

اسپاسم عضلات ممکن است به خاطر استفاده بیش از حد، خستگی، آسیب‌های قبلی یا تنش‌های جسمی رخ دهد.

1- کشش بیش از حد عضله:

ممکن است به خاطر کشش بیش از حد عضله دچار اسپاسم شوید، یا به دلیل نشستن در یک حالت خاص برای مدت طولانی. در واقع، انرژی و مایعات سلول‌های عضلانی تمام می‌شود و بیش از حد تحریک پذیر می‌شوند و در نتیجه دچار انقباض شدید می‌شوند. این اسپاسم می‌تواند یک بخش از عضله، تمام عضله یا حتی عضلات مجاور را تحت تأثیر قرار دهد.

2 – استفاده بیش از حد از عضله:

استفاده بیش از حد از عضله یکی از دلایل اسپاسم عضلانی است. این وضعیت معمولاً در ورزشکارانی که در هوای گرم به شدت ورزش می‌کنند، مشاهده می‌شود. این مشکل همچنین برای افرادی که در محیط‌های گرم کار می‌کنند، به وجود می‌آید. معمولاً اسپاسم در عضلات بزرگ که به خاطر کار تحت فشار قرار گرفته‌اند، بیشتر دیده می‌شود. زمانی که این اسپاسم به خاطر گرما اتفاق می‌افتد، به عنوان کرامپ گرمایی شناخته می‌شود.

استفاده بیش از حد همچنین ممکن است در حین فعالیت‌های روزمره مثل پارو کردن برف یا چمن‌زنی رخ دهد که می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی در گردن، شانه و کمر شود.

3 – فعالیت‌های ورزشی نا آشنا:

فعالیت‌های ورزشی نا آشنا نیز می‌توانند باعث اسپاسم عضلانی شوند.

اسپاسم‌های عضلانی در ناحیه شکم ممکن است برای افرادی که قصد دارند با انجام حرکات دراز و نشست کار کنند، اتفاق بیفتد. گرفتگی‌های دست و انگشتان نیز مشابه اسپاسم‌های دیگر، به دلیل استفاده طولانی مدت از عضلات کوچک دست ایجاد می‌شوند. افراد معمولاً برای درمان یا پیشگیری از این حالت، از استراحت و کشش انگشتان خود استفاده می‌کنند.

4 – کم آبی :

معمولاً کمبود آب و الکترولیت‌ها باعث گرفتگی و اسپاسم عضلات می‌شود. سلول‌های عضلانی برای کارایی خوب به آب، گلوکز، سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم کافی نیاز دارند. اگر این مواد به طور غیرعادی تأمین نشوند، ممکن است باعث تحریک‌پذیری سلول‌ها و در نتیجه اسپاسم عضلانی شوند.

5 – تنگی شریان :

علاوه بر این، تصلب شرایین (آترواسکلروز) یا تنگ شدن شریان‌ها (بیماری شریان‌های محیطی) نیز می‌توانند منجر به اسپاسم و گرفتگی عضلات شوند. این به این دلیل است که خون و مواد غذایی به اندازه کافی به عضله نمی‌رسد. بیماری عروق محیطی می‌تواند باعث کاهش جریان خون به پاها شده و در نتیجه در حین فعالیت پاها، درد و گرفتگی ایجاد کند.

اسپاسم‌های پا معمولاً با ورزش ارتباط دارند، اما ممکن است در شب‌ها نیز در ساق و زانوها ایجاد شوند. گرفتگی شبانه پا و سندرم پای بی‌قرار به عنوان مشکلات خواب شناخته می‌شوند. احتمال وقوع این مشکلات با افزایش سن بیشتر می‌شود و اغلب علت دقیقی برای آن‌ها یافت نمی‌شود.

6 – درد کمر و گردن :

درد مزمن در ناحیه کمر و گردن می‌تواند به اسپاسم‌های عضلانی منجر شود. این گروه‌های عضلانی بزرگ شامل نواحی گردن، قفسه سینه، کمر، بازوها و پاها هستند. اسپاسم عضلانی می‌تواند به دلیل آسیب‌ها ایجاد شود یا با گذشت زمان به دلیل بیماری‌های آرتروز در ناحیه نخاع بروز کند.

چاقی می‌تواند به عضلات تنه فشار وارد کند و در نتیجه موجب گرفتگی عضلات گردن و کمر شود. همچنین برخی بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت، آنمی (کاهش تعداد سلول‌های قرمز خون)، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های تیروئید و اختلالات هورمونی دیگر نیز می‌توانند باعث اسپاسم عضلانی شوند.

بیماری‌های عصبی مانند آمیوتروفیک اسکلروز جانبی، مالتی پل اسکلروزیس ( MS) یا صدمات نخاعی ممکن است با اسپاسم‌های عضلانی مرتبط باشند.

7 – عضلات صاف :

عضلات صاف نیز ممکن است دچار اسپاسم شوند. در وقتی که ساختارهای لوله‌ای با هوا یا مایع پر می‌شوند، انقباض آن‌ها می‌تواند باعث اسپاسم شود و ممکن است درد قابل توجهی به وجود آورد، چرا که فشرده‌سازی هوا و مایع ممکن نیست. به عنوان مثال، عضلات صاف دیواره روده‌ها ممکن است دچار گرفتگی شوند که این اسپاسم‌ها باعث دردهای متناوب به نام کولیک می‌شوند. درد کولیکی که متناوب است، ممکن است به خاطر ترشحات کیسه صفرا و پس از غذا خوردن ایجاد شود.

1. زمانی که سنگ کلیه به خارج دفع می‌شود، عضلات صاف لوله ادراری (لوله‌ای که کلیه را به مثانه متصل می‌کند) ممکن است دچار اسپاسم ریتمیک شوند و در نتیجه درد قابل توجهی ایجاد کنند. این نوع درد معمولاً با تهوع و استفراغ همراه است و به آن کولیک کلیوی می‌گویند.
2. عضلات اطراف مری نیز در زمان ریفلاکس اسید که باعث تحریک پوشش مری می‌شود، ممکن است دچار اسپاسم شوند. این حالت معمولاً به دلیل التهاب در مری و GERD (بیماری رفلاکس گاز معده) پیش می‌آید.
3. اسهال می‌تواند با درد کولیکی ارتباط داشته باشد، جایی که عضلات دیواره روده پیش از حرکت مایعات دچار اسپاسم می‌شوند.
4. گرفتگی‌های پریودی زمانی رخ می‌دهند که دیواره رحم به شدت منقبض می‌شود.

8 – رفتگی شریان کرونری :

عضلات دیواره شریان‌های کرونری که خون را به قلب می‌رسانند نیز ممکن است دچار اسپاسم شوند. این حالت می‌تواند باعث درد در ناحیه قفسه سینه شود.

دردهای مربوط به بیماری‌های کرونری قلب (جایی که پلاک‌ها در شریان‌ها جمع شده و آن‌ها را تنگ می‌کنند) قابل تشخیص نیست.

اسپاسم شریان کرونری معمولاً در افرادی که سیگار می‌کشند یا کسانی که کلسترول بالایی دارند، رخ می‌دهد. این اسپاسم ممکن است به دلیل استرس، استفاده از الکل، مصرف مواد مخدر (به‌ویژه کوکایین) یا مصرف داروهایی که موجب تنگی عروق می‌شوند، اتفاق بیفتد. این حالت به نام آنژین پرینزمتال معروف است.

9 – دیستونیک :

دیستونیک یک اختلال حرکتی است که در آن تعدادی از عضلات به شدت منقبض می‌شوند و باعث پیچش آن‌ها می‌گردند. حرکت‌های تکراری ناخودآگاه و ناتوانی در نگهداری وضعیت طبیعی ممکن است نتیجه این نوع اسپاسم و گرفتگی عضلات باشد.

در ابتدا علائم ممکن است کم‌خطر به نظر برسند، اما به مرور زمان می‌توانند بدتر شوند. گاهی ممکن است هیچ پیشرفتی هم در این علائم ایجاد نشود. نمونه‌هایی از این اسپاسم‌ها شامل تورتیکولیس (که در آن عضلات گردن دچار اسپاسم شده و گردن به یک طرف خم می‌شود)، اسپاسم بلفار (که منجر به بی‌اختیاری در پلک زدن می‌شود) و دیستونی حنجره‌ای که بر روی عضلات صوتی تأثیر می‌گذارد، می‌باشد.

دیستونی ممکن است ناشی از عملکرد نادرست مواد شیمیایی عصبی در بخشی از مغز به نام بازال گانگلیا باشد. این مواد شیمیایی (مانند سروتونین، دوپامین، استیل کولین و گابا) برای ارسال پیام‌های صحیح بین سلول‌های مغزی ضروری هستند که آغاز انقباض را کنترل می‌کنند. علائم دیستونیک ممکن است به عنوان عوارض سکته مغزی بروز کنند.

آیا اسپاسم عضلانی خطرناک است؟

بیشتر مردم در زندگی خود در خطر ابتلا به اسپاسم‌های عضلانی ناشی از کولیک تا سنگ کلیه قرار دارند. این احتمال بستگی به سابقه پزشکی، شرایط شغلی و سطح فعالیت بدنی افراد دارد. برای مثال:

1. کارگران ساختمانی و افرادی که در کارخانه‌ها کار می‌کنند و در محیط‌هایی گرم هستند، در معرض خطر کم‌آبی و کرامپ‌های ناشی از گرما هستند. این وضعیت می‌تواند در ورزشکاران هم، چه حرفه‌ای و چه غیرحرفه‌ای، اتفاق بیفتد.
2. افراد مبتلا به بیماری شریان‌های محیطی ممکن است دچار کرامپ‌های شبانه پا شوند. عوامل خطر این حالت مشابه سکته مغزی و حمله قلبی شامل فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و سیگار کشیدن می‌باشد.
3. افرادی که مشکلات عصبی دارند، ممکن است در معرض خطر اسپاسم‌های عضلانی قرار بگیرند.

بیشتر بخوانید :

تهیه و گردآوری مجله رضیم

جهان باورصاد