کدام سوغات کدام شهر؟ (+ تصاویر)

سوغات بخشی از فرهنگ سفر در ایران است. برای ایرانیان، تهیه سوغات در سفرها مهم‌تر از خود سفر می‌تواند باشد. به گونه‌ای که گاهی دلیل سفر، خرید سوغات می‌شود!
سوغات معمولاً نماد شهر یا منطقه‌ای است که به آن سفر می‌کنید. با این حال، اگر کالایی که در مغازه‌ها عرضه می‌شود، قابل دسترسی باشد، ممکن است ارزش سوغات شدن را نداشته باشد.

تنوع قومیتی و هنری در ایران بسیار زیاد است و این باعث شده که صنایع دستی خاصی به وجود بیاید که در دنیا شهرت زیادی دارند. صنایع دستی نمایشی از هنر و فرهنگ هر سرزمینی هستند و گردشگران با خرید آن‌ها، بخشی از روح مقصد را به خانه می‌برند.

درختانی که هنر می‌شوند
صنایع دستی چوبی در ایران انواع مختلفی دارد. خراطی یکی از روش‌های ساخت اشیاء چوبی است که در آن با استفاده از دستگاه‌های خاص، اقلامی مانند قلیان، پایه آباژور، تخت و ظروف مختلف به وجود می‌آید.
ریز کاری و ظریف کاری چوب، روش دیگری است که در آن با ابزار نجاری، قطعات کوچک چوبی آماده می‌شود و به‌عنوان روکش روی اشیاء چوبی چسبانده می‌شود.

منبت‌کاری، کنده‌کاری و مشبک‌کاری نیز هنرهای دیگری هستند که در آن‌ها طرح‌های سنتی با استفاده از چکش، قلم و دیگر ابزارها روی چوب‌های با کیفیت قرار می‌گیرند.

بسیاری از درها و پنجره‌های کاخ‌ها و بناهای تاریخی نیز بخشی از این صنعت هستند. استان‌های اصفهان، قم، چهارمحال و بختیاری، قزوین، اردبیل، سمنان و لرستان از مراکز مهم تولید صنایع چوبی به شمار می‌آیند.

هنری از جنس آدم
استان همدان در ساخت ظروف سفالی مشهور است. محصولات این منطقه هر ساله نه تنها نیازهای داخلی را برآورده می‌کنند، بلکه به دیگر کشورها نیز صادر می‌شوند. لالجین، در 25 کیلومتری همدان، مرکز اصلی تولید ظروف سفالی و سرامیکی است.

بیش از 75 درصد مردم لالجین در صنعت سفالگری مشغول به کار هستند. خاکی که برای ساخت ظروف سفالی استفاده می‌شود از زمین‌های اطراف روستای دستجرد تهیه شده و به کارگاه‌های سفالگری منتقل می‌گردد.

شهرهای اطراف کویر در ایران نیز از مراکز مهم سفالگری به شمار می‌آیند. مرکز اصلی این صنعت در خراسان شمالی، شهرستان گناباد و به ویژه روستای مند است. دیگر مراکز فعال در زمینه سفال در استان‌های سمنان، زنجان، اردبیل، قم و فارس قرار دارند.

ثبت هنر روی فلز

استان اصفهان را می‌توان بزرگ‌ترین مرکز تولید صنایع دستی در ایران دانست. میناکاری صنعتی است که از ایران آغاز شد و به نقاط دیگر نیز وارد شد، اما همچنان اصفهان به عنوان مرکز این هنر شناخته می‌شود. میناکاری شامل چندین مرحله پیچیده است که به هم مرتبط هستند و در عصر صفوی پیشرفت‌های زیادی را تجربه کرد.

در گذشته، رنگ‌های مورد استفاده در میناسازی بیشتر طبیعی بودند و از مواد گیاهی و معدنی تأمین می‌شدند، اما امروز رنگ‌های شیمیایی جایگزین آن‌ها شده است.

میناکاران برای تهیه رنگ‌های مختلف از مواد مختلفی استفاده می‌کنند: برای رنگ قرمز طلا، برای رنگ سبز مس و برای رنگ زرد گل ماشی به کار می‌رود. میناکاری برای ساخت اشیاء همچون زیورآلات، جعبه‌های بزرگ و کوچک، جام‌ها، گلدان‌ها و دیگر موارد تزئینی کاربرد دارد.

“`

قرار می‌گیرد. میناکاری یکی از صنایع دستی با قیمت بالاست.

قلم‌موی سوزن روی بوم لباس
دوخت طرح‌های زیبا و رنگارنگ روی پارچه، که با نوارهای طلایی تزئین شده، به نام گلابتون‌دوزی معروف است. در این روش، ابتدا طرح را روی پارچه می‌اندازند و سپس پارچه را روی دایره‌ای چوبی به نام کم قرار می‌دهند. بعد با استفاده از کش، پارچه را محکم کرده و به وسیله نخ‌های رنگی به گلابتون‌دوزی می‌پردازند. استان سیستان و بلوچستان یکی از مراکز اصلی سوزن‌دوزی است و هر دختر بلوچ از کودکی این هنر را یاد می‌گیرد.

سوغات شهرهای ایران

بر این اساس، تمام زنان بلوچ به این کار مشغولند و لباس‌های خود را تزئین می‌کنند. در برخی روستاها، دختران برای ازدواج موظف هستند که قبل از مراسم عروسی 50 دست لباس کامل با گلابتون‌دوزی تهیه کنند.

زنان استان هرمزگان هم در گلابتون‌دوزی تخصص دارند. با سفر به این استان، به‌ویژه جزیره قشم، می‌توانید انواع محصولات گلابتون‌دوزی مانند لباس‌های محلی، رومیزی، پرده و حتی کیف‌های دستی خریداری کنید.

لنج‌سازی با دست‌خالی
لنج‌سازی و قایق‌سازی یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین صنایع دستی بوشهر محسوب می‌شود. تاریخ این صنعت به دوران افشاریه بر می‌گردد و در سال‌های اخیر به دلیل افزایش تجارت دریایی و صید ماهی، رونق زیادی پیدا کرده است. برای ساخت لنج، از چوب‌های مقاوم و مناسب برای رطوبت به عنوان اسکلت و از تخته‌های مرغوب هندی به نام سای برای بدنه استفاده می‌شود.

بقیه مصالح مورد نیاز هم از مواد بومی تهیه می‌شود. این هنر همچنان به صورت سنتی دنبال می‌شود که باعث می‌شود کارها کمی دیرتر انجام شوند و تولید کم‌تری داشته باشند.

جزیره قشم از قدیم به عنوان یکی از مراکز اصلی ساخت لنج شناخته می‌شود. جوانان گاهی از قطعات دورریز چوب‌های با کیفیت لنج برای ساخت ماکت‌های لنج استفاده می‌کنند. این هنر در ابتدا به عنوان سرگرمی بود، اما اکنون ماکت‌های زیبا به بازارهای جزیره هم راه پیدا کرده‌اند.

ریشه تار‌و‌پود در رگ‌و‌خون
هنوز هم بسیاری از مردم جهان، ایران را به خاطر فرش‌هایش می‌شناسند. این هنر دستی که زیر پاها قرار می‌گیرد، هنر بسیاری از زنان و مردان است. از قالی معروف تبریز که زنان روستایی و شهری بافته‌اند تا قالی هریس که از فرش‌های باکیفیت و ابریشمی به شمار می‌رود و شهرت جهانی دارد و همچنین ورنی‌بافی که واقعا زیبا است. ورنی نوعی گلیم ریزبافت و شبیه قالی است که به صورت ذهنی بافته می‌شود. این هنر تنها مختص به این منطقه نیست.

قالی کرمان نیز از گذشته دارای اهمیت بوده است تا جایی که به ضرب‌المثل‌ها هم راه یافته است. وجود یک قالی کرمانی 400 متری در سنای آمریکا و قالی موسوم به آزادی زیر مجسمه آزادی گواه کیفیت فوق‌العاده قالی‌های کرمانی است. قالی‌های کردستان هم در میان جهانیان بسیار محبوب هستند. برای مثال، قالی بیجار به خاطر ساختار متراکم و محکم خود شناخته می‌شود و نمی‌توان آن را تا کرد.