یخ خشک چگونه تهیه میشود و در چه مواردی استفاده میشود ؟
یخ خشک چیست ؟
یخ خشک، نوعی دی اکسید کربن است که بصورت جامد وجود دارد. این ماده شبیه برف بوده و در دمای بسیار پایین 78.5 درجه سانتی گراد (−109.3 درجه فارنهایت) تولید میشود. یخ خشک به طور مستقیم از حالت جامد به بخار تبدیل میشود و در واقع ذوب نمی‌شود. از یخ خشک معمولاً برای نگهداری و حمل و نقل محصولاتی که سریع فاسد می‌شوند، مانند گوشت و بستنی، استفاده میشود. این کار با استفاده از دماهای پایین دی اکسید کربن مایع انجام می‌گیرد.
میزان حرارت نهشته در دمای ۷۸٫۵- درجه سانتیگراد ۱۹۹ کیلوژول بر کیلوگرم (199 kj/kg) است. تولید یخ خشک از نظر کارایی برای خنک کردن بسیار مؤثر است.
کاربرد یخ خشک Dry ice
به دلیل ویژگی‌های خاص یخ خشک، این ماده در صنایع پزشکی و کارهای مختلف به وفور استفاده میشود. برای مثال، در آزمایشگاه‌های پزشکی و علمی از یخ خشک برای انتقال مواد خاص و ایجاد سرمایش استفاده می‌کنند. همچنین، یخ خشک در صنعت فیلم سازی به منظور ایجاد بخار و جلوه‌های ویژه مورد توجه قرار گرفته است.
یکی دیگر از کاربردهای یخ خشک، خنک کردن مایعات و نوشیدنی‌ها می‌باشد. همچنین، اگر یخ خشک با فلزات تماس پیدا کند، باعث انقباض سطح آن‌ها میشود. از این خاصیت برای صاف کردن سطح فلزاتی که دچار ضربه یا دفرمگی شده‌اند، استفاده میشود.
هنگام کار با یخ خشک، باید بسیار احتیاط کرد، زیرا تماس مستقیم با پوست می‌تواند منجر به خشکی و یخ‌زدگی پوست شود، به‌ویژه در نواحی با پوست نازک.
یخ خشک همچنین می‌تواند واکنش‌های مواد قلیایی را متوقف کند. سایر کاربردهای یخ خشک شامل صنعت نوشابه سازی، کنترل رشد گیاهان، کاهش سرعت واکنش‌های شیمیایی، صنعت نان‌پزی، صنعت روغن و … می‌باشد.
جالب است بدانید در سال 1946، شیمیدانی به نام ونسان شافر با تزریق یخ خشک به ابرها موفق به بارور کردن آن‌ها شد. از این رو، از یخ خشک برای ایجاد باران نیز استفاده میشود. در این روش، مقداری یخ خشک به وسیله هواپیماها به ابرها ریخته میشود. در سال 2008 در چین برای کاهش آلودگی هوا از این روش بهره گیری شد و بعدها روسیه نیز برای پاکسازی گرد و غبار رادیواکتیو از این تکنیک استفاده کرد.
طرز ساختن یخ خشک:
برای تهیه یخ خشک، تنها کافی است فشار گاز را رها کرده و یخ خشک را جمع آوری کنید. کیسه پارچه‌ای که استفاده میشود، اجازه می‌دهد گاز دی اکسید کربن خارج شود و فقط یخ خشک باقی بماند.
- قبل از هرچیز، دستکش‌های کار بپوشید تا از سرمازدگی جلوگیری کنید.
- نازل کپسول آتش‌نشانی یا مخزن CO2 را داخل کیسه پارچه‌ای قرار دهید.
- فقط دهانه کیسه را به نازل بچسبانید و مراقب باشید که دستکش شما به نازل نزدیک نشود.
- کپسول آتش‌نشانی را تخلیه کنید یا شیر قوطی CO2 را کمی باز کنید. یخ خشک بلافاصله در کیسه تشکیل میشود.
- کپسول آتش‌نشانی را خاموش کنید یا شیر را ببندید.
- کیسه را آرام تکان دهید تا یخ خشک از نازل خارج شود. سپس می‌توانید کیسه را بردارید و از یخ خشک استفاده کنید.
- یخ خشک خیلی سریع تصعید میشود، اما با نگهداری کیسه در فریزر می‌توانید عمر آن را بیشتر کنید.
موارد استفاده از یخ خشک
از یخ خشک می توان برای کارهای زیر استفاده کرد:
- رشد گیاهان: مقدار کمی دی‌اکسید کربن در اتمسفر می‌تواند سرعت رشد گیاهان را افزایش دهد. شما می‌توانید بگذارید یخ خشک هر روز به مدت 10-15 دقیقه در کنار گیاهان تصعید شود.
- خنک کردن آسفالت: استفاده از یخ خشک به حفظ دمای مناسب آسفالت در هنگام انتقال از کارخانه به محل کار کمک می‌کند و به پیمانکاران اجازه می‌دهد تا فرآیند سرمایش را سریع‌تر انجام دهند.
- کنترل ساس‌ها: با توجه به اینکه بیشتر مواد شیمیایی برای مقابله با ساس‌ها ممنوع شده‌اند، استفاده از یخ خشک برای بررسی و کنترل این حشرات می‌تواند مفید باشد.
- ماهیگیری: اگر شما یک علاقه‌مند به شکار هستید، می‌توانید از یخ خشک برای نگهداری ماهی‌ها یا شکار خود استفاده کنید تا خراب نشوند.
- فریز کردن سوشی: یخ خشک برای فریز کردن ماهی و حفظ تازگی آن بسیار مؤثر است و زمان نگهداری را نسبت به یخ معمولی افزایش می‌دهد.
- کنترل حشرات: یخ خشک می‌تواند با ترکیب با کیسه‌های پلاستیکی سنگین، حشرات را از بین ببرد. کافی است 5 پوند یخ خشک را در یک حوله پیچیده و در داخل یک کیسه قرار دهید.
- استفاده‌های پزشکی: پزشکان از یخ خشک برای یخ‌زدن و حذف زگیل یا دیگر عیوب پوستی استفاده می‌کنند و همچنین برای حمل تجهیزات پزشکی حساستر به دما از یخ خشک بهره می‌برند.
استفاده از یخ خشک در جلوه‌های ویژه
برای ایجاد مه در سینما یا عکاسی، می‌توانید گلوله‌های یخ خشک را به یک سطل آب داغ اضافه کنید که باعث ایجاد مه غلیظی در سطح زمین میشود. این روش برای کارهای نمایشی، جشن‌ها و مراسم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چگونه یخ خشک را دور بریزیم؟
به دلیل اینکه یخ خشک می‌تواند باعث تولید گاز دی‌اکسید کربن شود، آن را در فاضلاب یا زباله نریزید. بهتر است بگذارید یخ خشک در یک منطقه با تهویه مناسب ذوب شود و تبدیل به گاز شود.
