۶ روش تشخیص فرش دستباف خوب

فرش‌های دستباف، از جمله نمادهای فرهنگی و هنری بسیاری از کشورها، به‌ویژه ایران، هستند که هر یک از آن‌ها به‌طور ویژه‌ای از کیفیت و هنر خاصی برخوردارند. تشخیص یک فرش دستباف خوب می‌تواند برای بسیاری از خریداران چالش‌برانگیز باشد، زیرا برخی از ویژگی‌های آن با فرش‌های ماشینی یا نیمه‌دستباف اشتباه گرفته می‌شود. در این مقاله، به بررسی شش روش اصلی برای تشخیص فرش دستباف خوب پرداخته‌ایم که به شما کمک می‌کند تا خریدی آگاهانه و مطمئن انجام دهید.

۱. بررسی جنس الیاف فرش

اولین و مهم‌ترین عامل در تشخیص فرش دستباف، جنس الیاف استفاده شده در آن است. فرش‌های دستباف به‌طور معمول از الیاف طبیعی مانند پشم، ابریشم، یا کرک تولید می‌شوند، در حالی که فرش‌های ماشینی از الیاف مصنوعی مانند نایلون یا پلی‌استر ساخته می‌شوند. برای بررسی جنس الیاف، می‌توانید کمی از نخ را به دقت بررسی کنید. در فرش‌های دستباف، الیاف نرم و لطیف‌تر خواهند بود.

نکات مهم در بررسی الیاف:

• پشم: فرش‌های ساخته‌شده از پشم طبیعی معمولاً نرم و مقاوم هستند.

• ابریشم: فرش‌های ابریشمی دارای درخشندگی خاصی هستند و در نور تغییر رنگ می‌دهند.

• کرک: فرش‌های با کرک دارای ضخامت بیشتر و نرمی بیشتری هستند.

۲. الگو و طرح فرش

یکی از ویژگی‌های متمایز فرش دستباف نسبت به فرش‌های ماشینی، پیچیدگی و تنوع طرح‌ها است. فرش‌های دستباف به‌طور معمول طرح‌هایی پیچیده، منحصر به فرد و هنری دارند که به‌راحتی توسط ماشین‌آلات تولید نمی‌شوند. طرح‌های سنتی و بومی که به‌طور دستی بر روی فرش‌های ایرانی بافته می‌شوند، هرکدام داستان یا نماد خاصی دارند.

نکات کلیدی:

• بررسی تقارن و نظم طرح‌ها در فرش‌های دستباف اهمیت دارد. طرح‌های دستباف معمولاً حتی اگر به‌ظاهر نامنظم باشند، در نهایت با دقت خاصی طراحی و بافته می‌شوند.

• در فرش‌های دستباف، رنگ‌ها و طراحی‌ها به‌طور طبیعی و بدون هیچ‌گونه الگو یا چاپ ماشین‌کاری می‌شوند.

۳. شیارهای پشت فرش

پشت فرش‌های دستباف اغلب دارای شیارهایی است که به‌عنوان علامتی از روند بافت آن شناخته می‌شود. این شیارها معمولاً به‌صورت نامنظم و بدون خط‌های کاملاً صاف و یکنواخت دیده می‌شوند. این ویژگی از آنجاست که فرش‌های دستباف به‌طور دستی بافته می‌شوند و برخلاف فرش‌های ماشینی که معمولاً پشت صاف و منظم دارند، نشان‌دهنده هنر و زمان‌بر بودن فرایند تولید است.

۴. وزن فرش

فرش‌های دستباف معمولاً سنگین‌تر از فرش‌های ماشینی هستند. دلیل این امر به تراکم بالای گره‌ها و استفاده از الیاف طبیعی در آن‌ها برمی‌گردد. فرش‌هایی که وزن بالاتری دارند، عموماً دستباف هستند. در حالی که فرش‌های ماشینی معمولاً سبک‌تر هستند زیرا با الیاف مصنوعی و ماشین‌آلات ساخته می‌شوند.

نکات کلیدی:

• برای تشخیص وزن فرش می‌توانید آن را در دست بگیرید و احساس کنید که چقدر سنگین است.

• فرش‌های دستباف معمولاً حدوداً ۲ تا ۳ برابر سنگین‌تر از فرش‌های ماشینی مشابه‌اند.

۵. تعداد گره‌ها (DPI) در فرش

تعداد گره‌ها یا گره‌های بافته‌شده در هر اینچ (DPI) از دیگر روش‌های دقیق برای تشخیص فرش دستباف است. فرش‌های دستباف معمولاً تعداد گره‌های بیشتری در هر واحد دارند و این ویژگی باعث می‌شود که فرش‌های دستباف نرم‌تر و مقاوم‌تر باشند. همچنین، فرش‌های با گره‌های زیاد بیشتر جزئیات و طرح‌های پیچیده‌تری دارند.

نحوه بررسی DPI:

• برای بررسی این ویژگی می‌توانید از یک ذره‌بین یا لنز قوی استفاده کنید تا تعداد گره‌ها را بررسی نمایید.

• فرش‌های دستباف معمولاً بیش از ۱۵۰ گره در هر اینچ دارند، در حالی که فرش‌های ماشینی کمتر از ۱۰۰ گره در هر اینچ دارند.

  

۶. لبه‌ها و دوخت‌های فرش

یکی از نشانه‌های دیگر فرش دستباف، لبه‌ها و دوخت‌های آن است. لبه‌های فرش دستباف معمولاً به‌صورت دستی بافته شده‌اند و از دوخت‌های خاصی به‌نام “سر فرش” یا “دار” استفاده می‌شود. در فرش‌های ماشینی، لبه‌ها معمولاً با ماشین دوخته می‌شوند و به‌طور معمول در کنارهای فرش خطی صاف و دقیق وجود دارد.

نکات کلیدی:

• در فرش‌های دستباف، لبه‌ها ممکن است کمی نامنظم به نظر برسند، اما این ویژگی نشانه‌ای از کار دستی است.

• دوخت‌های دستی فرش‌های دستباف به‌طور معمول دوام بیشتری دارند و از هرگونه آسیب جلوگیری می‌کنند.

وقتیکه فرش دستباف را ببینید، معمولاً نمی‌توانید طرح نیمه‌ای از آن را دقیقاً مانند آینه در طرف دیگر تکرار کنید. اما دستگاه‌های فرشبافی می‌توانند این کار را به راحتی انجام دهند. به همین خاطر، در فرش‌های ماشینی، طرح‌ها و اشکال دو طرف قالی کاملاً متقارن و مشابه هستند.

روش سوم: ریشه

ریشه فرش دستباف با چله آن ارتباط دارد. در واقع ریشه‌ای که از دو طرف فرش به صورت تارهای نخ بیرون زده، همان انتها و ابتدای چله است. اگر ببینید که پشت فرش، ریشه دوخته شده، باید شک کنید که این فرش دستباف نیست. ریشه جزء جدایی‌ناپذیر فرش دستباف محسوب می‌شود و نباید به‌طور جداگانه در پشت فرش دوخته شود.

روش چهارم: ساختار گره‌ها

وقتی که فرش دستباف را از پشت نگاه کنید، می‌توانید گره‌های آن را به‌خوبی ببینید. حتی افرادی که در این کار خبره هستند می‌توانند از پشت فرش، نوع بافت، شکل و ظرافت گره‌ها و کیفیت بافت را تشخیص دهند. همان‌طور که قبلاً گفتیم، فرش دستباف هرگز کاملاً بی‌عیب و نقص نیست. این را می‌توان از روی ظاهر گره‌ها فهمید. وجود بی‌نظمی‌ها و ایرادات جزئی در پشت فرش کاملاً طبیعی است.

روش پنجم: جنس الیاف

فرش‌های دستباف از الیاف طبیعی مانند پشم گوسفند، پنبه، موی شتر یا ابریشم طبیعی بافته می‌شوند. در حالی که در فرش‌های ماشینی بیشتر از الیاف مصنوعی استفاده می‌شود.

روش ششم: ضخامت

علاوه بر تراکم گره‌ها، ارتفاع پرز یا ضخامت فرش هم نشان‌دهنده کیفیت آن است. هرچه فرش دستباف نازک‌تر باشد، کیفیت آن بهتر است. فقط بافنده‌های باتجربه می‌توانند فرشی بسیار نازک و عاری از هرگونه ناهمواری سطحی ببافند.

آیا باید از روش خاصی برای شستشوی فرش دستباف استفاده کرد؟

تمام این جزئیات و ظرافت‌های بافت فرش دستباف نشان می‌دهد که شما به عنوان خریدار باید برای نگهداری از این فرش ارزشمند تلاش بیشتری کنید. فرش‌های دستباف به مراقبت و شستشوی مخصوصی نیاز دارند. بنابراین بهتر است برای شستشوی فرش دستباف به دنبال بهترین قالیشویی در نزدیک محل زندگی خود باشید.

یادتان باشد که روش شستشوی فرش در قالیشویی خیلی متفاوت از روش‌هایی است که معمولاً برای تمیز کردن فرش‌های ماشینی در خانه استفاده می‌کنیم. استفاده از روش‌های سنتی و قدیمی برای شستشوی فرش دستباف فقط باعث آسیب به بافت و خراب شدن رنگ الیاف می‌شود و نتیجه رضایت‌بخشی به همراه نخواهد داشت.

سایت آموزش آشپزی رضیم