خواص سویا
نکات درمانی سویا
سویا" width="1100" height="824" srcset="https://rezim.ir/wp-content/uploads/2023/01/Properties-of-soybeans2.jpg 1100w, https://rezim.ir/wp-content/uploads/2023/01/Properties-of-soybeans2-300x225.jpg 300w, https://rezim.ir/wp-content/uploads/2023/01/Properties-of-soybeans2-1024x767.jpg 1024w, https://rezim.ir/wp-content/uploads/2023/01/Properties-of-soybeans2-768x575.jpg 768w, https://rezim.ir/wp-content/uploads/2023/01/Properties-of-soybeans2-600x449.jpg 600w" sizes="(max-width: 1100px) 100vw, 1100px" />
سویا غنی از ترکیباتی با نام فیتو استروژنها است که این مواد اثراتی مانند هورمون در بدن دارند؛ مطالعات نشان داده است که این مواد سطح بروز بیماریهای عروق کرونر قلب را کاهش میدهند و در کشورهای شرق آسیا که استفاده از سویا گستردگی بالایی دارد میزان حملات قلبی و عروقی بسیار پایین تر از کشورهای اروپایی و آمریکایی است؛ مطالعات نشان داده است میزان سرطانهای سینه و بیماری التهابی مزمن روده با مصرف سویا کاهش یافته و مصرف سویا سبب کاهش بروز سرطان در ریه ها می شود؛ سویا برای مصرف در غذاها باید کاملا پخته شود زیرا گرما و رطوبت سبب از بین رفتن بازدارندههای تریپسین شده و برای هضم دانهها را آماده میکند.
دانه های سبز و نارس سویا برای انسان و حیوانات سمی ،است سویا دارای پروتئینهای گیاهی است همچنین پروتئینهای کوچک و منحصر به فردی با نام پپتیدها در سویا موجود است که از این پپتیدها میتوان به دفنسینها گلیسینها کانگلیسینها و لوناسینها اشاره داشت که این ترکیبات سبب میشوند تا سویا خاصیت کاهش دهندگی فشار خون کنترل بهتر سطح قند خون و افزایش عملکرد سیستم ایمنی بدن را داشته باشد.
تحقیقات نشان میدهد مصرف روزانه ۳۰ گرم سویا در رژیم غذایی سبب کاهش بروز بیماری عروق کرونر قلب (CHD) و کاهش سطح کلسترول LDL) در بدن میشود این امر به حفظ سلامتی کند؛ سویا مادهای غذایی با سطح آنتی اکسیدانی بالا است که این خاصیت به دلیل وجود ماده ای با نام جنیستین در سویا میباشد این ماده سبب افزایش فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدانها مانند سوپر اکسید دیسموتاز پر اکسیداز گلوتاتیون کاتالاز و گلوتاتیون ردوکتاز می.شود همچنین اسیدهای فنلی موجود در سویا مانند اسیدهای ،کافئیک ،کوماریک فرئولیک و سیناپیک سبب افزایش خاصیت آنتی اکسیدانی سویا میشود برای بهره بردن از خواص کامل سویا توصیه می شود از سویا
قلب و عروق سویا
فرآوری نشده و یا آجیل سویا در رژیم غذایی خود بهره ببرید؛ مصرف سویا در رژیم غذایی روزانه از بروز و گسترش سرطان در بدن جلوگیری میکند سویا محتوی ایزوفلاوتینی با نام جنیستین است که این ماده سبب فعال شدن پروتئینی سرکوبگر با نام P۵۳ سلولهای بدن میشود؛ وقتی ژن P۵۳ فعال شد سبب آپوپتوز مرگ سلولی خود خواسته سلولهای سرطانی و توقف رشد سلولها در بدن می شود مطالعات نشان میدهد جنیستین از فعالیت پروتئینی موسوم به کیناسس که سبب تشکیل آهسته تومورها در بدن به خصوص سرطانهای سینه و پروستات میشود جلوگیری میکند.
مصرف سویا در بانوان سبب کاهش علائم گرگرفتگی می شود افزایش مصرف پروتئینها سبب کاهش گرسنگی و کاهش وزن میشود مطالعات نشان می دهد مصرف پروتئین سویا سبب افزایش احساس سیری و کاهش گرسنگی در افراد دچار اضافه وزن میشود؛ به دلیل محتوای فیتواستروژن سویا برخی مطالعات عنوان کرده اند که مصرف سویا می تواند بر سطوح تستسترون در مردان اثر بگذارد با این وجود یک فراتحلیل در سال ۲۰۱۰ که از ۱۵ مطالعه کنترل شده دارو نما به دست آمده نشان داد که ته سویای غذایی و نه مکملهای ایزوفلاوون هیچ یک تراکم تستسترون یا استروژن موجود در بدن مردان را تغییر نمی دهد.
نکات غذایی سویا
از روغن سویا در تهیه انواع سالادها و پخت و پز استفاده میشود؛ آرد سویا یکی از افزودنیهای اصلی در تهیه خوراک انواع دامها محسوب میشود و از بافتهای سویا در انواع رژیمهای غذایی به عنوان یک پروتئین گیاهی و سالم بهره برده می شود؛ از دیگر محصولات تهیه شده از سویا میتوان به توفو سویا ،سس ،شیر ماست و آجیل سویا اشاره داشت؛ امروزه استفاده از جوهر تهیه شده از روغن سویا گسترش یافته است و در کشور آمریکا ۵۰٪ از روزنامه ها توسط جوهر تهیه شده از سویا چاپ می شود؛ از روغن سویا در تهیه انواع لوازم آرایشی و بهداشتی نیز استفاده میشود؛ در شرق آسیا و به ویژه در کشورهای ژاپن چین و کره مصرف سویا در تهیه وعدههای اصلی غذا متداول و بسیار مرسوم است؛ سویا را به شکل سرخ شده بخارپز و یا آب پز در تهیه انواع غذاها استفاده کنند میزان مصرف در این کشورها به شکل میانگین بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم در روز می باشد.
تاریخچه سویا
سویا یکی از گیاهان تیره بقولات است که امروزه در تهیه غذاهای مختلف استفاده میشود اهلی سازی سویا به شرق آسیا و کشور چین باز میگردد؛ دانههای سویا شباهت زیادی به پروتئینهای حیوانی دارد و بیش از ۳۰ تا ۵۰ درصد پروتئین دارد و این میزان دو برابر پروتئین دانههای روغنی دیگر میباشد؛ وجود پروتئین زیاد سبب شده است که کنجاله روغن کشیده شده آن برای تغذیه انسان بسیار مناسب باشد؛ لوبیا روغنی با نام علمی Glycine max گیاهی است از تیره بقولات لگومینوز که به صورت بوته ای استوار و با شاخ برگ زیاد رشد میکند.
ریشه سویا مستقیم و با انشعاب زیاد است اما در شرایط ایران ریشه در عمق ۳۰ سانتی متر خاک پراکنده است کشت اولیه سویا به ۱۱۱۰ تا ۱۷۰۰ سال قبل از میلاد و در شمال شرق چین به عنوان یک ماده غذایی کشت شده است؛ امروزه سویا بیش از شش درصد زمینهای کشاورزی جهان را در اختیار داشته و بزرگترین سطح زیر کشت و تولید را در سراسر جهان در اختیار دارد؛ امروزه تولید سویا در جهان به بیش از ۲۶۱ میلیون تن بالغ میشود تنها دو درصد از دانه های سویای تولیدی در جهان به مصرف تغذیه ای میرسد و باقی آن برای استخراج روغن و تولید آرد سویا برای تغذیه دام ها به کار برده میشود.
سویایی که امروزه در سراسر جهان کشت و مصرف میشود گونهای اهلی شده از جد اولیه گیاه سویا ،است. قدیمی ترین شواهد موجود از کشت و اهلی کردن سویا به بیش از ۸۶۰۰ تا ۹۰۰۰ سال پیش و در ژاپن به بیش از هفت هزار سال پیش باز میگردد کشت مداوم این دانه روغنی در چین به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد و در هنگام حکمرانی سلسله ژو در چین باز می گردد؛ امروزه سویا و ،ارزن دو محصول عمده در کشور چین محسوب میشود که سطح زیر کشت بالایی در این کشور دارد؛ بذرهای این گیاه توسط انگلبرت کامیفر در سال ۱۶۹۱ از ژاپن به اروپا منتقل شده و شواهد موجود نشان میدهد در قاره اروپا کشور هلند در سال ۱۷۳۷ اقدام به کشت این گیاه و پس از آن کشور فرانسه اقدام به تکثیر این گیاه کرده اند؛ در سال ۱۷۶۵ میلادی نیز سویا توسط ساموئل بوون به آمریکا منتقل شده است.
در سالهایی که جنگ جهانی دوم در حال گسترش در سراسر جهان بود (۱۹۴۲) در آمریکا کشت صنعتی سویا برای استخراج روغن گسترش زیادی یافت با توجه به بالارفتن تقاضا برای مواد غذایی مانند مرغ در آمریکا و نیاز به کنجاله سویا برای پرورش مرغ قیمت این دانهها دو برابر شده و کشت سویا به عنوان یک محصول مهم گسترش زیادی پیدا کرد تولید آمریکا پس از جنگ شش برابر و بین سالهای ۱۹۴۶ و ۱۹۷۰ به شدت گسترش یافت امروزه بزرگترین تولیدکنندگان سویا در سطح جهان به ترتیب عبارت از کشورهای آمریکا ،برزیل ،آرژانتین ،چین ،هند ،ایتالیا ،کانادا و اروگوئه میباشند؛ منشاء سویا از نوع وحشی گیاه سویا Glycine ussuriensis است که این گیاه وحشی اولین بار در شمال چین و در حدود ۸۶۰۰ تا ۹۰۰۰ سال پیش برای اولین بار کشت و مصرف شده است.
گیاه شناسی سویا
لوبیا روغنی با نام علمی Glycine max گیاهی است از تیره نخود که به صورت بوته ای استوار و با شاخ برگ زیاد رشد می کند؛ ریشه سویا مستقیم و با انشعاب زیاد است اما در شرایط ایران ریشه در عمق ۳۰ سانتیمتر خاک پراکنده است؛ سویا دارای دو فرم رشد محدود و تا محدود است؛ در گیاهان با فرم محدود گلها در ابتدای گرههای فوقانی به ظهور رسیده و به طرف پایین ادامه می یابد؛ در ارقام رشد نامحدود گلدهی در گرههای پایینی آغاز گردیده و به طرف بالا پیش میرود در سویا اشکال رشد تا محدود بزرگترین برگها در وسط بوته قرار دارند و در بخشهای بالایی و پایینی بوته از سطح برگها و طول دمبرگ کاسته می شود؛ در ارقام رشد محدود برگهای قسمت انتهایی بوته دارای سطح برگ کمتر و دمبرگ کوتاه تر میباشند ولی نزدیک شدن به طرف پایین بوته سطح برگها و طول دمبرگ افزایش می یابد.
در ارقام سویا دارای رشد محدود؛ دانههایی که در قسمت پایین بوته تولید میشوند نسبت به دانههایی که در قسمت بالای بوته تولید میشوند کوچکتر هستند؛ آرایش برگها در بوته میتواند عملکرد را تحت تاثیر قرار دهد و ارقام دارای برگهای عمودی نسبت به ارقام دارای برگهای افتاده کارایی بالاتری از نظر فتوسنتزی دارد؛ در سویا هر چه فاصله غلاف بندی از سطح خاک بیشتر باشد به همان اندازه برداشت مکانیزه راحت تر خواهد بود و غلاف به جای مانده بر روی بوته در حداقل خواهد بود؛ فاصله اولین غلافهای بوته از سطح خاک غالبا تابع ژنوتیپ و تراکم بوته است و در تراکم بالا غلاف در سطح بالاتری از سطح خاک تشکیل می شود؛ در سویا تعداد ساقههای فرعی در ارقام دیر رس زیاد بوده و بالعکس در ارقام زود رس تعداد آنها کمتر است و با افزایش ساقههای فرعی در بوته عملکرد دانه نیز افزایش خواهد یافت.
کاشت سویا
خاکی که سویا در آن کشت میشود باید دارای بافت متوسط و زهکشی مناسب باشد سویا به شوری خاک حساس بوده و به منظور فعالیت مطلوب باکتریهای تثبیت کننده نیتروژن pH خاک باید بین ۶ تا ۶/۸ باشد؛ زمین مورد کشت سویا معمولا توسط دیسک آماده میشود و کلوخهها باید خرد ،شوند بهترین شرایط برای کاشت سویا از نظر ،رطوبت هیرم کاری میباشد و در صورتی که رطوبت خاک جهت کاشت سویا مناسب نباشد سویا از جوانه زنی یکنواختی برخوردار نخواهد بود؛ کاشت سویا با ردیفکارهای مخصوص سویا و یا ردیفکارهای پنوماتیک انجام میشود؛ بذور سویا قبل از کاشت باید با باکتری مخصوص Rhizobium japonicum تلقیح و بعد از آغشته شدن به باکتری کشت شوند؛ به طور کلی سویا گیاهی حساس به طول روز میباشد و با کوتاه تر شدن روزها سریع تر به گل رفته و رشد زایشی را شروع میکند برای این که گیاه سویا از یک پتانسیل زایشی مطلوبی برخوردار باشد باید دارای یک دوره رویشی کافی باشد که براساس منابع.
۴۵ روز میباشد بنا بر این تاریخ کاشت ارقام سویا باید طوری انتخاب شود که در اثر کاهش دورههای ،رشد گیاه کمتر خسارت ببیند به همین جهت برای کشتهای بهاره بهتر است از ارقام دیررس استفاده شود و در کشتهای دوم و ،تاخیری ارقام متوسط رس و زودرس توصیه میشود؛ در رابطه با انتخاب ،رقم از آنجائی که ارقام سویا دارای تیپهای رشدی مختلفی هستند لذا مسئله تیپ رشد سویا نیز اهمیت زیادی دارد به طوری که در کشتهای تاخیری احتمال برخورد با تنشهای محیطی از جمله تنش گرمایی و رطوبتی بیشتر میباشد توصیه میشود از رقمهای دارای تیپ رشد نامحدود و تیمه محدود استفاده شود؛ تراکم بوته و میزان بذر مناسب سویا بستگی به نوع رقم و تاریخ کاشت آن دارد و ارقام تک شاخه با تراکم بیشتری کاشته میشوند؛ در کشتهای دوم بهتر است فواصل خطوط کمتر شود تا ضمن جلوگیری از تبخیر از سطح خاک با پوشاندن سریع از رشد علفهای هرز جلوگیری شود؛ فواصل خطوط مناسب در کشتهای بهاره ۴۵ تا ۶۰ سانتیمتر و در کشتهای تابستانه ۲۵ تا ۴۵ سانتیمتر میباشد میزان بذر مورد نیاز براساس وزن هزار دانه و تیپ شاخه بندی ارقام ۶۰ تا ۷۵ کیلوگرم در هکتار است.
داشت سویا
سویا به دلیل همزیستی با باکتریهای تثبیت کننده ،نیتروژن نیازی به کود نیتروژن نداشته و در صورتی که شرایط برای تثبیت فراهم باشد نیتروژن مورد نیاز خود را تامین میکنند باید قبل از کاشت کودهای فسفره و پتاسه به خاک اضافه شود؛ و حداکثر ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار کود فسفره و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار کود پتاسه مورد نیاز میباشد؛ برای مبارزه با علفهای هرز قبل از کاشت میتوانید از علفکشهایی مانند ترفلان و یا سونالان به مقدار دو و نیم تا سه و نیم لیتر در هکتار بر اساس نوع خاک استفاده نمود؛ در خاک هایی با بافت سنگین تر میزان علفکش مصرفی بیشتر خواهد بود در مرحله چهار تا شش برگی برای تهویه سله شکنی خاک و مبارزه با علفهای هرز باید از کولتیواتور (پنجه) (غازی در بین ردیفها استفاده شود؛ نیاز آبی و دور آبیاری سویا به طور کلی بستگی به رقم و شرایط آب و هوایی منطقه مورد کشت دارد.
در سه مرحله گلدهی غلاف دهی و پر شدن ،دانه آبیاری سویا اهمیت و حساسیت بیشتری داشته و در صورت بروز تنش خسارت شدیدی به عملکرد نهایی وارد میشود ریشه سویا تا عمق ۱۵۰ سانیتمتری خاک نفوذ کرده و در مناطقی که سفره آب بالا است میتوان آن را بدون آبیاری به شکل (دیم کشت کرد؛ سویا در طول دوره رشد مورد هجوم آفات بسیاری قرار میگیرد؛ آفات برگخوار شامل لاروهای ،پرودینیا کار ادرینا و پلوزیا از بافت برگی تغذیه می شروع خسارت آنها بستگی به تاریخ کاشت دارد و از مرحله دو تا چهار برگی آغاز میشود.
در صورت مشاهده لاروها و خسارت آنها باید اقدام به سمپاشی با آفتکشهای مناسب نمود که سموم لاروین به میزان تیم تا یک کیلوگرم اندوسولفان به میزان دو و نیم تا سه لیتر و سوین به میزان سه کیلوگرم در هکتار می.باشد از مرحله چهار تا شش برگی و در آغاز گلدهی خسارت آفات مکنده سویا شامل ،تریپس ،عسلک ،کنه شته و مینوز آغاز میشود آفات مکنده علاوه بر خسارت مستقیم از طریق مکیدن شیره گیاهی تولیدی در برگها سبب انتقال بیماریهای ویروسی میشوند؛ برای مبارزه با این آفات زمان سمپاشی اهمیت زیادی خواهد داشت و بهتر است از سموم سیستمیک استفاده شود سم آدمیرال نیم تا یک لیتر برای کنترل عسلک یا مگس سفید استفاده میشود برای کنترل کنه شته و مینوز میتوان از سموم آمیتراز به میزان دو و نیم لیتر و اومایت به میزان یک لیتر در هکتار استفاده کرد از جمله عوارضی که در برخی از سالها خسارت قابل توجه ای به محصول سویا وارد میکند عارضه اختلال در غلاف بندی است؛ با انتخاب رقم های مناسب، رعایت تاریخ ،کاشت مدیریت صحیح مزرعه از نظر ،آفات آبیاری و کنترل علفهای هرز میتوانید امکان بروز این عارضه را به حداقل برساند.
برداشت سویا
ارقام مختلف سویا براساس گروه رسیدگی آنها از اوایل مهر تا اواخر آبان آماده برداشت میباشند رطوبت مناسب سویا جهت برداشت ۱۳ درصد است رطوبت بیشتر بذر هنگام برداشت سبب وارد آمدن خسارت و مشکلات نگهداری خواهد شد؛ رطوبت کمتر از ۱۳ درصد سبب شکافته شدن غلاف و ریزش بذور به زمین و شکستن دانهها خواهد شد ریزش کامل برگها در زمان رسیدن گیاه نشان میدهد که محصول در مدت یک هفته آماده برداشت میباشد؛ برداشت سویا میتواند به دو صورت مستقیم و یا غیر مستقیم صورت گیرد؛ در برداشت ،مستقیم افت محصول بستگی به تسطیح ،زمین رقم و ارتفاع اولین گره دارای ،غلاف خواهد داشت و در صورتی که این ارتفاع بالا باشد؛ میتوانید به شکل مستقیم با کمباین محصول را برداشت کنید و افت محصول بسیار کم خواهد بود؛ در صورت کم بودن ارتفاع اولین غلاف بندی و تا هموار بودن زمین برای کاهش افت محصول حاصل از برداشت بهتر است که ابتدا بوته ها توسط دست درو؛ سپس توسط کمباین کوبیده شود؛ در صورت برداشت دو مرحله ای باید سویا را در رطوبت بیشتری برداشت کرد تا از ریزش غلافها در زمان برداشت با دست جلوگیری به عمل آید قوه نامیه بذور سویا به علت دارا بودن روغن زیاد پس از یک سال کاهش قابل توجه ای مییابد. لذا باید بذور مورد نیاز سویا از مراکز معتبر تهیه شده و از کاشت بذور کهنه پرهیز کرد.
مواد موثره سویا
در هر یکصد گرم از دانه های سویا ۴۴۶ کیلوکالری انرژی ۲۰۱۶ گرم کربوهیدرات ۷.۳۳ گرم قند ۹.۳ گرم فیبر ۱۹۹۴ گرم چربی ۳۶.۴۹ گرم پروتئین (۰.۵۹ گرم تریپتوفان ۷۶ ۱گرم ،ترئونین ۱.۹۷ گرم ،ایزو ،لوسین ۳.۳ گرم ،لوسین ۲.۷ گرم لیزین ۰۵۴
گرم متیونین ۰.۶۵ گرم ،سیستین ۲.۱۲ گرم فنیل آلانین ۱.۵۳ ،تیروزین ۲۰۰۲ گرم والین ۳.۱۵ گرم ،آرژنین ۱.۰۹ گرم ،هیستیدین ۱.۹۱ گرم ،آلانین ۵.۱۱ گرم آسپارتیک اسید ۷.۸۷ گرم اسید گلوتامیک ۱.۸۸ گرم ،گلیسین ۲.۳۷ گرم پرولین و ۲.۳۵ گرم سرین ۸.۵۴ گرم ،آب یک میکروگرم ویتامین ۰.۳۷۷ میلی گرم ویتامین ۱۱۵.۹ B۶ ، میلی گرم ،کولین شش میلی گرم ویتامین ث ۴۵ میکروگرم ویتامین (۲۲۷ میلی گرم کلسیم ۱۵.۷ میلی گرم آهن ۲۸۰ میلی گرم ،منیزیم ۷۰۴ میلی گرم فسفر ۱۷۹۷ میلی گرم پتاسیم دو میلی گرم سدیم و ۴.۸۹ میلی گرم روی است کربوهیدراتهای موجود در سویا تا محلول و به شکل ،سلولز همی سلولز و یکتین است؛ میزان ترکیبات روغن سویا شامل ۵۳ درصد سیتوسترول ۱۷ تا ۲۱ درصد استیگماسترول و ۲۰ تا ۲۳ درصد کامپسترول می باشد.
چقدر ساده و خوب توضیح دادین👍🏻
خیلی دنبال این موضوع بودم😉👏🏻👏🏻
واقعا ممنونم خیلی خوب بود
مطلب مفیدی بود ممنونم 👌🏻 😉
ممنونم بخاطر مطالبی که قرار دادین👌🏻😉😋
منابع این مطلب کجاست؟👌🏻👌🏻😍