خواص مرزه
نکات درمانی مرزه
مرزه" width="640" height="427" srcset="https://rezim.ir/wp-content/uploads/2023/01/Savory-properties4.webp 640w, https://rezim.ir/wp-content/uploads/2023/01/Savory-properties4-300x200.webp 300w, https://rezim.ir/wp-content/uploads/2023/01/Savory-properties4-600x400.webp 600w" sizes="(max-width: 640px) 100vw, 640px" />
پیکر رویشی مرزه حاوی مواد موثره ای است که سبب افزایش فشارخون و مداوای سرفه میگردد مرزه را به عنوان ضد نفخ مدر هضم کننده غذا ضد عفونی کننده تقویت کننده معده و رفع اسهالهای حاد مصرف میکنند؛ در کشورهای اروپایی این گیاه را به منظور کاهش تفخ مصرف میکنند؛ مرزه یکی از گیاهان غنی از کلسیم است که به منظور پیشگیری از بروز پوکی استخوان قابل استفاده است؛ نتایج یک مطالعه شش ساله در دانشگاه هاروارد بر روی چهل هزار نفر نشان داده است افرادی که کلسیم بیشتری مصرف کنند؛ یک سوم دیگران در خطر ابتلاء به حمله قلبی هستند و مرزه حاوی کلسیم است؛ این گیاه مفید حاوی مواد ضد اکسایش ۲۴ بوده و سبب کند شدن روند پیری در انسان میشود.
مصرف مرزه را در عفونتهای معده و روده و مبارزه با انگل های روده توصیه نموده اند؛ این گیاه مفید دارویی از تولید گاز در روده جلوگیری کرده و کولیت و گرفتگیهای عضلانی ناحیه شکم را التیام می بخشد؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی لرستان با بررسی گروهی از افراد چاق دریافته اند افرادی که از رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاهی حاوی مرزه استفاده میکنند در کاهش وزن خود موفق تر از افرادی هستند که فقط رژیم غذایی کم کالری مصرف میکنند؛ پژوهشگران با توجه به نتایج این بررسی برای کاهش وزن رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاه مرزه را توصیه کرده اند؛ از مرزه میتوان در رفع ضعف و حالت چنگ زدگی معده استفاده کرد؛.
در حالت بحرانی آسم هم به کار میبرند چای ساخته شده از مرزه برای کنترل ،اسهال درد معده خفیف و گلو درد میشود در اروپا اغلب توسط بیماران دیابتی برای کاهش پرتوشی استفاده میشود؛ مالش مختصر شاخه ای از مرزه در گزش حشرات سبب درمان محل گزیدگی خواهد شد نمادی از مرزه برای درمان جوش و تاول کوچک و ناراحتیهای پوست ساخته شده است؛ برگ مرزه حاوی ۳۰ کارواکرول است؛ گل ها و برگ ها معطر و حاوی اسانس می باشند؛ کارواکرول جزء اصلی ترکیبات فنلی در گیاه مرزه است؛ مرزه حاوی حدود یک درصد اسانس میباشد؛ اسانس مرزه در صنایع غذایی کاربرد دارد؛ از کارواکرول در تولید محصولات بهداشتی به عنوان یک ضد عفونی کننده و در اسپری های خوشبو کننده و به عنوان دافع حشرات به طور گسترده ای استفاده میشود.
از اسانس مرزه در صنایع کنسروسازی و نوشابه سازی استفاده میشود؛ از اسانس مرزه برای مصارف خوراکی و در صنایع غذایی برای مطبوع و خوش طعم کردن انواع گوشت ها تهیه سس به صورت پودر شده بهره می گیرند چای ساخته شده از مرزه برای کنترل اسهال درد معده خفیف و گلودرد استفاده میشود؛ در اروپا اغلب توسط بیماران دیابتی برای کاهش پرتوشی استفاده میشود.
از اسانس مرزه در صنایع کنسروسازی و نوشابه سازی استفاده میشود از اسانس مرزه برای مصارف خوراکی و در صنایع غذایی برای مطبوع و خوش طعم کردن انواع گوشتها تهیه سوسیس و در تهیه انواع سس به صورت پودر شده بهره میگیرند از کارواکرول در تولید محصولات بهداشتی به عنوان یک ضد عفونی کننده در اسپریهای خوشبو کننده و به عنوان دافع حشرات به طور گسترده ای استفاده میشود؛ از کارواکرول در صابونها به عنوان خوشبو کننده و ضد عفونی کننده استفاده میشود و در تهیه برخی اسانس های مصنوعی از کارواکرول استفاده می شود؛ مرزه تابستانی طعمی تند و تیز مانند آویشن دارد و مرزه زمستانی طعمی ملایم تر دارد؛ چاشنی مرزه با گیاهان دیگر مانند ،ریحان برگ خشک برگ بو مرزنجوش آویشن و رزماری در آشپزی به عنوان طعم دهنده به کار می رود.
مرزه در چای کره گیاهی و طعم دادن به سرکه مکمل گوشت گاو سوپ مرغ تخم مرغ لوبیا سبز نخود فرنگی ،کلم مارچوبه ،پیاز کلم و عدس مورد استفاده قرار میگیرد؛ اسانس گیاه مرزه دارای طبیعت ،گرم اثر مقوی معده تسهیل کننده عمل هضم ضد نفخ و مدر است و برای معالجه اسهال بسیار مناسب است و ضد عفونی کننده قوی می باشد.
تاریخچه مرزه
مرزه با نام علمی Satureja hortensa گیاهی علفی از تیره تعناعیان است که علاوه بر ایران در ترکمنستان ترکیه قفقاز ماورای قفقاز و عراق و اروپای جنوبی میروید خانواده نعناعیان یکی از بزرگترین خانوادههای گیاهی است گیاهان این خانواده در اکثر نقاط دنیا به ویژه ناحیه مدیترانه ای متمرکز هستند؛ این خانواده بالغ بر ۲۰۰ جنس و بیش از ۳۰۰ گونه دارد که در چندین زیر خانواده قرار می گیرند.
در ایران این خانواده دارای ۴۵ جنس و بیش از ۳۴۵ گونه است؛ نام انگلیسی این گیاه دارویی Summer Savory به معنای مطبوع تابستانی است که اشاره به محل رویش و آب و هوای مورد نیاز این گیاه برای رشد دارد؛ نام عربی این گیاه ندغ و صعتر البر و نام فرانسوی آن Sarriette و نام آلمانی Bohnenkrut است Satureja hortensis که به مرزه تابستانه معروف است گیاهی از خانواده نعناعیان است که درجهان بیش از ۳۰ گونه و در ایران ۱۵ گونه علقی یک ساله و چند ساله دارد که نه گوته آن مختص ایران است سایر گونه ها علاوه بر ایران در ترکمنستان ترکیه قفقاز ماوراء قفقاز، عراق و اروپای جنوبی پراکش دارند؛ قبل از این که مردم روم با فلفل به عنوان ادویه آشنا شوند؛ از مرزه به عنوان یکی از اصلی ترین ادویهها و طعم دهندهها بهره می بردند؛ منشاء این گیاه دارویی بیشتر در شرق دریای مدیترانه کناره دریای سیاه نواحی جنوبی اروپا (فرانسه) و تقاط مرکزی و جنوب غربی آسیا مانند ایران و سیبری است.
در نواحی مدیترانه ای غالبا سطح وسیعی را به همراه آویشن و اسطوخودوس پوشانده و به صورت خودرو (وحشی پراکنش دارد؛ در ایران بیشتر در نواحی شمال غربی ،تبریز خوی و تواحی مختلف خراسان و ارسباران میروید بیش از دو هزار سال است که از مرزه به منظور خوش طعم کردن در تهیه انواع غذاها مورد استفاده قرار میگیرد؛ مردم بومی در اوایل آوردن مرزه به آمریکا به عنوان کمک برای درمان سوءهاضمه از این گیاه استفاده میکردند؛ بسیاری از کتاب های آشپزی قدیمی از این گیاه به عنوان خوش طعم کننده در تهیه غذاها یاد کرده اند؛ واژه قدیمی انگلیسی saverey از لاتین Satureja مشتق شده است رومیها از آن به عنوان گیاه دارویی برای درمان جای نیش زدن زنبور عسل استفاده می کردند، هنگامی ها در زمان حکومت ،سزار این گیاه را به انگلستان آوردند مورد پسند انگلیسیها واقع شد و از شاخ و برگ گیاه مرزه برای چاشنی مرغ مورد استفاده قرار گرفت.
گیاه شناسی مرزه
مرزه گیاهی علفی و یک ساله بوده و دارای گونههای متعددی میباشد ریشه مرزه مستقیم بوده و از انشعابات فراوانی برخوردار است ساقه چهار گوش و مستقیم است و ارتفاع گیاه بسته به شرایط اقلیمی و محل رویش متغیر بوده و بین ۲۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر می باشد؛ پای ساقه چوبی و بندرت کرکدار بوده و به رنگ سبز تیره میباشد و در هنگام گلدهی به رنگ قهوه ای روشن یا بنفش در میآید مرزه دارای برگهای نازک و متقابل بوده و گلهای این گیاه به رنگهای صورتی رنگ پریده آبی یا سفید مشاهده می شود؛ برگ ها نرم و به رنگ سبز مایل به خاکستری است طول برگهای مرزه یک تا سه سانتیمتر و عرض آنها بین دو تا چهار میلی متر است؛ اسانس در حفرههای مخصوصی که در دو طرف برگها قرار دارند تشکیل و ذخیره میشود گلهای مرزه نامنظم کوچک و دو جنسی هستند که در انتهای خوشهها نمایان میشوند میوه این گیاه ،کوچک کروی شکل و از نوع کپسول است رنگ دانهها قهوه ای تیره و وزن هزار دانه این گیاه ۰۵ تا ۱۶ ۰ گرم است؛ مرزه خودرو بیشتر در زمینهای خشک ،آهکی در محل های گرم و آفتاب گیر و نواحی سنگلاخ و مزارع شنی میروید این گیاه بومی اروپای جنوبی است؛ محیط نسبتا گرم و خشک آفتاب کامل و خاکهای حاصلخیز و زهکشی شده را برای کشت ترجیح میدهد؛ اسیدیته (pH) مناسب خاک برای کشت مرزه بین ۶/۸ تا ۸/۲ مناسب است.
نیازهای اکولوژیکی مرزه
مرزه در طول رشد به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد بذور در دمای ۱۲ تا ۱۵ درجه سانتی گراد جوانه میزنند گیاهان جوان مرزه به درجه حرارتهای پایین حساس هستند و در یک تا دو درجه زیر صفر دچار سرمازدگی شده و خشک میشوند رشد مرزه در دمای ده درجه سانتیگراد متوقف شده و درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی در دمای بین ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتیگراد است این گیاه بومی اروپای جنوبی است و محیطهای گرم و خشک با نور ،زیاد خاک لومی با اسیدیته هفت را برای رشد می پسندد.
کاشت مرزه
تکثیر مرزه با بذر انجام می گیرد مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار بین شش تا هشت کیلوگرم است؛ مرزه دوره رویشی متوسطی دارد زمان مناسب برای کاشت مستقیم در زمین اصلی از اواخر فروردین ماه تا اوایل اردیبهشت پس از برطرف شدن خطر سرمای بهاره میباشد؛ از زمان جوانه زدن بذور تا تشکیل میوه بین ۱۴۰ تا ۱۶۰ روز طول میکشد؛ بذور مرزه یک تا دو سال از قوه نامیه خوبی برخوردار هستند.
بذور پس از کشت در عمق تیم تا یک سانتیمتری به) علت کوچک بودن (بذور ،زمین بسته به شرایط آب هوایی منطقه کشت پس از ده تا پانزده روز شروع به جوانه زنی میکنند؛ پس از کشت غلتک مناسبی زده میشود زیرا این عمل لایه سطحی خاک را متراکم میکند و تاثیر خوبی در یکسانی جوانه زنی بذور دارد پس از کشت زمین باید آبیاری شود؛ بذور مرزه را باید در ردیفهایی با عرض ۲۵ تا ۴۰ سانتیمتر کشت کرد؛ مرزه پس از جوانه زنی سریع رشد کرده و ۷۰ تا ۸۰ روز پس از سبز شدن کامل به گل می رود؛ اولین گلها در اواخر بهار و اوایل تابستان تشکیل میشوند؛ گلهای مرزه به تدریج پس از ۲۵ تا ۳۰ روز پدیدار شده و میوهها به تدریج رسیده و در اطراف گیاه شروع به ریزش میکنند
داشت مرزه
به هر هکتار ۶۰ تا ۸۰ کیلوگرم کود نیتروژنه ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم کود فسفات و ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم کود پتاس باید اضافه کرد؛ علاوه بر مبارزه به روشهای مکانیکی با علفهای هرز میتوانید پیش از کشت از سموم آفالون اکیپور و تنتوران به میزان یک و نیم کیلوگرم برای هر هکتار قبل از کشت و پس از کشت از سموم آفالون و پوتابلان به میزان یک کیلوگرم در هکتار استفاده کنید.
برداشت مرزه
قسمت مورد استفاده مرزه کلیه اعضای هوایی آن است؛ شاخههای علفی مرزه باید از پنج سانتی متری سطح زمین برداشت شوند؛ برداشت محصول مرزه از خرداد ماه تا شهریور ماه انجام میگیرد همزمان با آغاز گلدهی مرزه؛ عملکرد مرزه سه تا پنج تن در هکتار پیکر رویشی میباشد؛ هنگامی که دانه ها شروع به تغییر رنگ به قهوه ای روشن میکنند زمان برداشت فرا رسیده است رنگ بذور از اوایل شهریور به تدریج قهوه ای میشود تاخیر در برداشت بذر مناسب نیست زیرا بذور رسیده با کوچکترین ضربه ای به اطراف پراکنده میشوند؛ انجام کولتیواتور بین ردیف ها به خصوص پس از اولین برداشت نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد؛ باید گیاهان جمع آوری شده از سطح مزرعه را در خشک کن در دمای ۳۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد و یا در سایه خشک کرد؛ گیاهان خشک شده را برای جلوگیری از بین رفتن عطر به دور از هوا بسته بندی و نگهداری میکنند امروزه به دلیل کاربردهای زیادی که مرزه در صنایع مختلف دارد بازار مصرف وسیعی دارد و کشورهای اصلی عرضه کننده این گیاه دارویی مفید عبارت از مجارستان، رومانی، اسپانیا ایتالیا فرانسه و یوگسلاوی می باشند.
مواد موثره مرزه
برگ مرزه محتوی ۳۰ کارواکرول است؛ گل ها و برگها معطر و حاوی اسانس میباشند میزان اسانس بین یک تا دو درصد است از مهمترین ترکیبات اسانس بی رنگ یا مایل به زرد میتوان به کارواکرول به میزان ۳۰ تا ۴۰ سیمول ۲۰ تا ۳۰٪ و ترکیبات قتلیک ،پیرو ،کاتشل ،استرول ،چربی ،قند صمغ و موسیلاژ اشاره کرد؛ این گیاه دارای ۰.۸ تا ۱.۵ درصد اسانس به همراه تانن رزین و موسیلاژ میباشد؛ اسانس مرزه در صنایع غذایی کاربرد دارد اسانس مرزه از تقطیر با بخار آب از برگها و سرشاخه های برگ دار حاصل میشود؛ این ،اسانس مایعی بیرنگ و یا مایل به زرد است و محتوی ۳۰٪ کارواکرول و ۲۵ سیمن است.
مطلب بی نظیر بود👍🏻👌🏻🙏🏻
خیلی عالی بود🙂
مطلب مفیدی بود ممنونم👍🏻😉
خیلی دنبال این موضوع بودم🙏🏻
خیلی مطلب جالبی بود نکات خوبی گفتین😊😍😍
شادکام و سلامت باشید🤩🥰🥰