خواص زیتون
نکات درمانی زیتون
برای استخراج روغن زیتون میوههای درخت را له میکنند و سپس داخل کیسه میریزند و کیسه را تحت فشار قرار میدهند تا روغن میوهها خارج شود؛ روغن حاصل از میوههای درخت زیتون علاوه بر مصارف تغذیه،ای اثرات نرم کنندگی ملین و صفرابری دارد و از این روغن برای دفع سنگهای صفراوی رفع یبوستهای مزمن رفع تحریکات ناشی از جذب سموم رفع سرفههای خشک و درمان انسداد روده استفاده میشود روغن حاصل از میوههای نارس ،زیتون تقویت کننده دندانها صاف کننده اخلاط، باز کننده گرفتگیها و انسدادها و مانع ترشح عرق است؛ چرب کردن و ماساژ دادن با روغن زیتون ترمی استخوان کودکان را درمان میکند و سبب تسکین پا درد در بانوان باردار است بانوان باردار اگر پس از صرف غذای روزانه خود یک قاشق مرباخوری روغن زیتون میل کنند سبب رفع یبوست میشود اگر یک قاشق روغن زیتون را با دو قاشق عسل مخلوط کنید و به صورت بمالید و خوب ماساژ دهید آلودگی صورت را پاک کرده و سبب روشن تر شدن رنگ پوست صورت میشود برای تسکین سرفههای خشک خوردن یک قاشق مرباخوری روغن زیتون گرم در سه وعده غذایی مفید و موثر است .
برای تقویت و درمان خونریزیهای لثه و درمان جوشهای دهان اگر روزی چند مرتبه روغن زیتون را در دهان نگه دارید مفید است زیتون به علت داشتن اسیدهای چرب ضروری و مورد نیاز بدن از بروز بیماریهای قلبی پیشگیری میکند و سبب افزایش اشتها می شود روغن زیتون مانع رسوب کلسترول درون رگها و تنگ شدن رگهای بدن می شود طبق تحقیقات انجام شده در اروپا وجود روغن زیتون به عنوان بخش اصلی رژیم غذایی سبب کاهش بروز سرطان میشود؛ روغن زیتون با کمک به جذب کلسیم در بدن سبب رسوب آنها در استخوانها شده و از پوکی استخوان پیشگیری میکند روغن زیتون مادهای بسیار مناسب برای پوست و مو است با کمی گرم کردن روغن زیتون فواید این روغن ارزشمند افزایش مییابد مصرف این روغن برای درمان پوستهای خشک توصیه می شود در بین اجزای تشکیل دهنده روغن زیتون اسیدهای چرب اولئیک لینولئیک و پالمتیک بالاترین درصد را دارا هستند مقدار زیاد اسید اولئیک تاثیر زیادی در طعم روغن دارد و منبع خوبی برای تولید انرژی و عامل جلوگیری از بیماریهای قلبی و عروقی میباشد روغن زیتون دارای آنتی اکسیدانهای قوی مانند پلی فنولها و فلاوونوئیدها میباشد که این آنتی اکسیدانها باعث کاهش پر اکسیداسیون چربی ها در بدن و به دنبال آن کاهش استرس اکسیداتیو میشوند.
برای این که مواد مفید موجود در روغن زیتون از جمله ویتامین E ترکیبات ،فرار پلی فنولها و سایر مواد آن از بین نرود یا کاهش نیابد این روغن باید در مکانهای تاریک و خنک نگهداری شود دانشمندان دانشگاه پورتو در کشور (پرتغال به این نتیجه رسیده اند که در روغن زیتون نوعی آنتی اکسیدان وجود دارد که گلبولهای قرمز خون را از صدمه دیدن محافظت می کند روغن زیتون عملکرد محافظتی برای معده داشته و معده را از زخم و التهاب محافظت میکند. امروزه در بسیاری از شامپوها روغنهای حمام لوسیون،ها صابون،ها روغنهای ماساژ و روغنهای ناخن و برای درمان بیماریهای ناخن از روغن زیتون استفاده میشود این روغن به دلیل داشتن پلی فنولها از آسیبهای پوستی که ممکن است در برخورد با نور خورشید ایجاد شود جلوگیری می کند روغن زیتون بهترین روغن برای تهیه غذا است این روغن با بوی قوی میتواند برای سرخ کردن و پختن ماهی و سایر مواد غذایی بودار مورد استفاده قرار گیرد؛ بهتر است از حرارت دادن زیاد روغن زیتون پرهیز کنید و برای استفاده از حداکثر مزایای این روغن خوشمزه با حرارت ملایم و به تدریج غذاها را آماده کنید حرارت دادن زیاد روغن زیتون بوی آن را از بین میبرد مصرف این روغن روی انواع سالاد بهترین راه لذت بردن از طعم آن و استفاده از مزایای مفید زیتون است.
روغن زیتون را بهتر است در ظروف شیشه ای در کابینت در فضایی خنک سرد و تاریک نگهداری کرد و هر روز پس از استفاده در جای خود قرار داد روغن زیتون را میتوان در یخچال نگهداری کرد اما قرار دادن طولانی مدت آن در یخچال ممکن است سبب تشکیل کریستال در روغن شود که البته با گذاشتن آن در محیط آشپزخانه دوباره شکل این مایع به حالت اولیه باز میگردد وقتی میخواهید روغن زیتون ،بخرید، اگر قصد دارید نوع با کیفیت آن را تهیه کنید اولین روغنی که در اثر فشار از زیتون خارج میشود مرغوب ترین و با کیفیت ترین نوع روغن زیتون است؛ این روغن بدون حرارت دادن یا اضافه کردن ماده شیمیایی تهیه شده و دارای طعم و مزهای قوی است و رنگ آن سبز یا زرد تیره است. روغن زیتونهایی که رنگ روشن تر دارند روغنهایی با کیفیت پایین تر هستند که تصفیه شده و دارای کیفیت و خواص روغن زیتون اولیه یا خام نیستند.
تیره زیتون Oleaceae
گیاهانی به صورت درخت درختچه یا بالا رونده خزان دار و همیشه سبز هستند برگها در گیاهان این تیره متقابل بندرت متناوب ساده سه برگچه ای یا مرکب است برگها فاقد گوشوارک با حاشیه دندانه دار یا لوب دار است. گل آذین خوشه مرکب گرزن یا سنبله گلها ،منظم دو جنسی و بندرت تک جنسی یا پلی گام است فرمول عمومی گلها شامل چهار کاسبرگ ،کوچک استکانی و پیوسته چهار گلبرگ پیوسته و به ندرت به تعداد ۲ تا ۶ عدد یا ۱۲ عدد مشاهده میشود پرچمها دوتایی و بندرت چهار تایی و
متصل به گلبرگها دارای میله کوتاه است تخمدان فوقانی متشکل از دو برچه متصل بهم و معمولا در هر خانه محتوی دو تخمک است تخمکها واژگون و میوه به شکل ،بسته ،کپسول ،شفت فندقه و فندقه بالدار مشاهده شود.
قال الرسول الله (ص): کلوا الزیت و ادهنوا به فاته من شجره مبارکه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: زیتون بخورید و از روغن آن استفاده کنید که این درخت مبارک است.
تاریخچه زیتون
زیتون با نام علمی Olea europaea شامل ۲۰ گونه درختان کوچک از خانواده Oleaceae بوده و در جهان از حوزه دریای مدیترانه شمال آفریقا جنوب شرقی آسیا شمال تا جنوب ،چین اسکاتلند و شرق استرالیا پراکنش دارد زیتون گیاهی همیشه سبز بوده و دارای برگهایی کوچک و یکپارچه است که روبروی هم قرار گرفته اند و میوه گیاه شفت میباشد معروف ترین گونه شناخته شده این گیاه زیتون اروپایی (Olea europaea نام دارد که از دوران باستان برای تهیه روغن زیتون و برای مصرف خوراکی میوه آن کاربرد داشته است.
زیتون وحشی به شکل درختی کوچک یا بوته ای تیغ دار است که دارای برگهایی دوک مانند و تیز به رنگ سبز مایل به خاکستری در قسمت بالا میباشد زیتون وحشی جوان در قسمت پایین سفید رنگ و دارای پولک هایی مایل به سفید است؛ گل های سفید کوچکی دارد که کاسه و جام گلها دارای چهار درز کاسه گل دو پرچم و کلاله شکافته می باشد این گلها به تدریج به شکل خوشه هایی که از بغل برگها ظاهر می شوند بر روی چوبهای سالهای آخر میروید؛ شفت در گیاه وحشی کوچک و دارای غلافی گوشت دار است انواع کشت شده خصوصیات متفاوتی دارند اما فشرده،تر حاصلخیز تر و فاقد خار است از دیدگاه پرورش دهندگان مدرن تنوع زیتونهای شناخته شده بسیار زیاد است؛ در ایتالیا حداقل ۳۰۰ گونه وجود دارد اما تعداد کمی از آن ها تا حد زیادی رشد میکنند. گونه های اصلی ایتالیا Leccino Frantoio و Carolea هستند درختان پهن برگ اسپانیا میوههای درشت می دهند اما غلاف آنها طعمی تلخ تر دارد و کیفیت روغن آنها تا مرغوب تر میباشد؛ زیتون های اسپانیایی است که پس از سوراخ سوراخ شدن و پر شدن؛ پرورده شده و پس از خواباندن در آب نمک تازه مصرف می شوند.
گیاه شناسی زیتون
زیتون درختی با برگهای سبز دایمی است که ارتفاع این درخت تا پنج متر میرسد برگهای درخت به رنگ سبز روشن و گلهای آن کوچک و سفید رنگ است چوب درخت زیتون زرد رنگ و خطوط قهوه ای در آن نمایان است که به منظور تولید اشیا ظریف چوبی از این چوب استفاده می شود عمر درخت زیتون بسیار طولانی بوده و میتواند تا هزار سال عمر ،کند قسمت مورد استفاده درخت ،زیتون میوه ها برگها و پوست درخت است؛ درخت زیتون در اوایل تابستان شروع به گل دادن می،کند در این هنگام میوه زیتون سبز است و با گذشت زمان تبدیل به بنقش و قهوه ای و سپس سیاه رنگ شده و در اواخر پاییز که زمان برداشت میوه است رنگ میوه ها تیره می شود.
کاشت زیتون
درخت زیتون از راههای مختلفی تکثیر میشود اما روش قلمه زدن یا خوابانیدن شاخه اولویت دارد این درخت در خاکهای مساعد به آسانی ریشه می دهد شاخههای مختلف این درخت را به اندازههای چند سانتیمتری برش داده و در زمینهای کود داده شده می کارند؛ قطعات کوچک تر را گاهی اوقات به طور افقی داخل شیارهای کم عمقی قرار میدهند که اگر با چند سانتیمتر خاک پوشیده شوند به سرعت جوانههایی شبه مکنده روی آنها ظاهر می شود در یونان و جزایر آن پیوند زدن درختان اهلی با انواع وحشی عملی متداول میباشد در ایتالیا جوانه های جنینی که برجستگیهای کوچکی را روی شاخه به وجود میآورند را به دقت جدا کرده و زیر خاک می کارند این جوانههای جنینی خیلی زود جوانههای قوی تری را تشکیل میدهند؛ بعضی اوقات شاخههای بزرگ تر را میبرند و با این کار شاخههای جوانی به دست میآید یکی دیگر از راههای تکثیر زیتون در برخی مناطق دانه ها میباشد غلافهای روغنی را به منظور تسریع در رشد ابتدا در آب گرم یا در محلولهای قلیایی خیس نموده و ترم میکنند برای کاشت گیاه قلمه ها را در ردیفهایی با فواصل معین میکارند که این فاصله ها بر حسب گونه زیتون متفاوت است درختان هرس شده و شاخههایی که در سال گذشته دارای شکوفه بودند حفظ شده و به منظور چیدن آسان میوهها توک درخت را کوتاه نگه میدارند هدف هرس کنندگان ایجاد شکلی گنبدی یا گرد برای درخت است گاهی اوقات فضای بین درختان را کود یا مواد نیتروژن دار میریزند در فرانسه استفاده از کهنههای مندرس پشمی برای این کار مورد توجه قرار دارد؛ گاهی محصولات سالانه متنوعی در این ردیف ها کشت می شوند انواع معمولی زیتون قبل از گذشت پنج تا هفت سال از کاشتن قلمه ها در زمین برای پرورش دهندگان سودمند نخواهند بود جدای خساراتی که بر اثر آب و هوا یا آفات آلی به زیتون وارد میشود؛ این میوه حتی در پرورشهای بسیار دقیق هم در خطر می باشند.
تراکم کاشت
نباید بیش از ۳۰۰ درخت در هکتار کاشت چون احداث باغ متراکم نیاز به عملیات خاکورزی دارد که با اهداف تولید پایدار و سالم متناقض است؛ در مناطق شمالی که تابش آفتاب مناسب دارد از سامانه مستطیلی (۷۶ متر و در مناطق نیمه گرمسیری جنوبی از شیوه مربع (۶۶) متر استفاده میشود درخت زیتون یکی از گیاهان مناطق مدیترانه ای یعنی مناطقی که دارای هوای گرم و مرطوب که معمولا در زمستان درجه حرارت هیچگاه به صفر نمیرود میباشد در نواحی خشک اگر بتوان در فصل تابستان باغ را آبیاری کرد درخت زیتون کاملا رشد کرده و محصول قابل ملاحظه ای میدهد از نظر درجه حرارت درخت زیتون که گیاه گرمسیری میباشد تا اندازه ای نسبتا زیاد تحمل سرما را میکند؛ درختان جوان تا نه درجه سرما و درختان مسن و بارور تا ۱۲ درجه سانتیگراد زیر صفر را تحمل میکنند درخت زیتون را در هر نوع زمین میتوان کاشت ولی مقدار محصول همیشه متناسب با درجه حاصلخیزی و مرغوبیت خاک میباشد برای برداشت محصول کافی و مرغوب باید درخت زیتون را در زمینهای عمیق و حاصلخیز کاشت؛ در زمینهایی که سطحی کم عمق دارند میتوان زیتون کاری کرد؛ از کاشت این درخت در اراضی مرطوب و یا زمینهای شور باید خودداری شود بین روشهای مختلف ازدیاد بیشتر از کاشت هسته برای تهیه ،پایه پیوند و قلمه خشبی (چوبی) و یا نیمه خشبی استفاده میکنند کودهای نیتروژنه در درشتی میوه و مقدار محصول زیتون اثر زیادی دارد؛ در عمل چون نیتروژن در زمین مخصوصا در اراضی فاقد مواد آلی به مقدار بسیار کم موجود است باید هر سال مقداری کود دامی و شیمیایی نیتروژنه به درخت داد؛ کود دامی اثر سریع تر ندارد ولی در زمینهایی که از نظر حاصلخیزی ضعیف هستند و برای اصلاح خواص فیزیکی خاک لازم است و در صورتی که بهای کود دامی زیاد باشد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد باید حتما از کود سبز برای تامین مواد آلی زمین یعنی هوموس استفاده کرد در اراضی ضعیف برای هر درخت زیتون و در مدت سه سال اول هر ساله مقدار ۵۰۰ گرم نیتروژن در اسفند یا فروردین ماه باید با خاک مخلوط کرد در زمینهای حاصلخیز و مرغوب میتوان از کود شیمیایی اولیه یعنی ۵۰۰ گرم نیتروژن برای هر درخت صرف نظر کرد و فقط برای حفظ حاصلخیزی خاک کود دامی و یا کود سبز را مورد استفاده قرار داده و ۲۰۰ تا ۲۵۰ گرم نیتروژن سالیانه برای هر درخت کافی میباشد.
در برخی سالها زیتون در معرض حمله آفات گوناگونی است؛ یک عامل قارچی در چند فصل تمام درخت را فرا گرفته و خسارت شدیدی را به باغ وارد میکند؛ گونه ای از گوییزهها به نام Pseudomonas savastanoi pv.Savastanoi به شکل غده در شاخهها رشد میکند و کرمهای پلک بالی از گل ها و برگ ها تغذیه می که خسارت اصلی بر اثر حشراتی است که به میوه حمله می کنند زمانی که میوه زیتون میرسد میوه ها را با دست چیده و جهت انتقال به کارخانه درون پارچه یا سبدهایی میگذارند؛ اما در بسیاری از نواحی اسپانیا و یونان و به خصوص در آسیا زیتون ها را با استفاده از اشیاء بلند یا با تکان دادن شاخه ها می چینند یا حتی اجازه میدهند تا آنها به طور طبیعی روی زمین بیفتند تا وقتی که مالکان به راحتی اجازه جمع آوری آنها را بدهند؛ بیشترین علت نامرغوبی روغن زیتون مربوط به بی دقتی مالکان درخت ها می باشد. برداشت این محصول در جنوب اروپا در ماههای زمستان انجام شده و تا چند هفته ادامه می یابد؛ اما این زمان در هر کشور؛ با توجه به فصل و نوع برداشت متفاوت است.
مواد موثره زیتون
زیتون حاوی ویتامین E مواد تلخ مواد قندی مواد رزینی (رنگی)، کلروفیل و تانن است.
سلام عالی بود
متشکرم👌🏻👌🏻😍
خیلی ممنون از توضیحاتون خوبتون 👏🏻 😊 👌🏻 😊
محتوا خوبی بود😍
سلام عالی بود 👏🏻 😊 👌🏻 😊
چطوری میتونیم از آخرین مطالبتون باخبر بشیم😍