رضیم
رضیم
خواص گشنیز (0 تا 100 نکات درمانی و تغذیه ای)

خواص گشنیز (0 تا 100 نکات درمانی و تغذیه ای)

خواص گشنیز

نکات درمانی گشنیز

نکات درمانی گشنیز

گشنیز حاوی آنتی اکسیدانها است که سبب تاخیر و جلوگیری از فساد مواد غذایی میشود؛ مطالعات نشان داده است برگها و دانههای گشنیز محتوی آنتی اکسیدانهای قوی است که میزان آنها در برگها بیشتر میباشد؛ در کشور ایران از گشنیز برای درمان و تسکین اضطراب و بیخوابی بهره برده میشود در طب سنتی هند از گشنیز به عنوان یک دیورتیک (مدر) بهره برده میشود گشنیز ضد نفخ بوده و سبب بهبود عملکرد دستگاه گوارشی میشود؛ گشنیز به شکل سنتی در درمان بیماری دیابت به کار برده میشود و مطالعات نشان داده است عصاره گشنیز اثراتی مشابه انسولین در بدن دارد؛ از دانههای گشنیز برای کاهش کلسترول بد خون و تریگلیسیرید استفاده میشود محققان معتقدند گشنیز با افزایش سنتز صفرا در کبد و افزایش تفکیک کلسترول سبب کاهش سطح کلسترول بد در خون میشود.

گشنیز دارای اثرات ضد اسپاسم و ضد نفخ بوده و از این گیاه در کاهش دل پیچه و پیشگیری از آن استفاده میشود؛ به منظور پایین آوردن قند خون ،بادشکن مقوی ،معده ،محرک مدر، مسکن و خلط آور استفاده میشود؛ به عنوان عطر و طعم دهنده در صنایع غذایی مصرف دارد؛ بو و طعم خاص گشنیز از اسانس آن است؛ از این اسانس در صنایع غذایی و بهداشتی و آرایشی و در صنایع دارویی استفادههای فراوانی میشود؛ در صنایع داروسازی از مواد مؤثره این گیاه به عنوان باد شکن؛ هضم کننده غذا و به منظور بهبود طعم بعضی از مواد دارویی بد مزه استفاده میشود از طریق اثر بر متابولیسم چربی افزایش سنتز اسیدهای ،صفراوی افزایش تبدیل کلسترول به اسیدهای صفراوی و استرولهای خنثی و کاهش کلسترول سرم در بیماران مبتلا می شود از اسانس گشنیز در عطرسازی استفاده میشود در طب سنتی از گشنیز در رفع ناراحتیهای گوارشی به عنوان ضد نفخ اشتها آور مقوی معده و ضد اسهال استفاده میشده است و از آن در خوشبو کردن دهان و التیام زخم دهان استفاده می شده است.

در طب سنتی هومیوپاتی و آروماتراپی رایحه) (درمانی از گشنیز استفاده فراوانی میشود امروزه از گشنیز در تهیه چای های گیاهی برای هضم بهتر و بهبود کارایی دستگاه گوارش نیز استفاده می شود؛ در آیورودا) طب سنتی (هند از گشنیز برای درمان اختلالات گوارشی و درمان کم اشتهایی استفاده میشود به عنوان نمونه برگهای گشنیز را با شیر مخلوط کرده و سپس نمک و کره را به آن اضافه نموده و برای بهبود هضم مصرف میکنند؛ گشنیز محتوی اسید لینولئیک و سینئول است که این دو ماده خاصیت ضد ،رماتیسمی، ضد ورم و آماس مفاصل را داشته و سبب درمان روماتیسم و ورم مفاصل میشود اگر تورم وابسته به مشکلات کلیوی یا ناشی از کم خونی باشد مصرف گشنیز سبب درمان آن میشود گشنیز محتوی بورنئول و لینالول است که این دو ترکیب شیمیایی سبب بهبود هضم و عملکرد بهتر کبد شده و سبب درمان اسهال میشود.

مصرف گشنیز در اسهال ناشی از عفونتهای میکروبی و قارچی نیز مفید بوده زیرا ترکیبات گشنیز (سینئول بورنئول، لیموتن آلفا و بتا (فلاندرن) خاصیت ضد باکتریایی بالایی دارند؛ گشنیز به علت داشتن اسیدهای لینولئیک اولئیک ،پالمتیک استئاریک و اسکوربیک سبب کاهش سطح کلسترول خون شده و میزان رسوب کلسترول در امتداد دیوارههای داخلی رگها و شریانها را کاهش میدهد؛ میزان آهن موجود در گشنیز سبب کاهش کمخونی در بدن میشود گشنیز به علت داشتن سیترونلول که یک ماده بسیار قوی ضد عفونی کننده و دارای خاصیت ضد باکتریایی است سبب کاهش زخمهای دهان شده و سبب خوشبو شدن دهان میشود دانههای گشنیز سبب ترمال شدن و تعادل بخشی سطح قند خون شده و سبب کاهش سطح انسولین در بدن میشود و به درمان و کنترل بیماری دیابت در بدن کمک میکند.

مصرف گشنیز در تهیه غذاها سبب ترشح آنزیمها و شیرههای گوارشی در معده شده و به بدن در هضم غذاها کمک شایانی می کند؛ گشنیز سبب رفع بی اشتهایی میشود؛ گشنیز محتوی مقادیر زیادی از آنتی اکسیدانهای طبیعی شامل ویتامینهای A و C و مواد معدنی شامل فسفر است که میتواند از پیری چشم نابودی ماکولار و تاری دید بر اثر استرس جلوگیری کند؛ گشنیز سبب افزایش تعادل هورمونها در بدن شده و سبب کاهش اختلالات قاعدگی در بانوان میشود؛ مخلوط تهیه شده از پودر زردچوبه و آب گشنیز سبب درمان جوشها و دانه های سر سیاه شده و ترکیبات ضد عفونی کننده ضد قارچ ضد اکسیدان و ضد سپتیک گشنیز به درمان خشکی پوست عفونتهای قارچی و اگزما کمک میکند به همین علت است که شرکتهای بزرگ تولید کننده لوازم آرایشی از اسانس و عصاره گشنیز در تهیه کرم و لوسیونها استفاده میکنند.

گشنیز بلغم آور بوده و سبب کاهش احساس تهوع می شود؛ اسانس گشنیز از تقطیر دانههای آن به کمک تقطیر با بخار استخراج میشود این اسانس ضد درد مقوی ،بدن ضد اسپاسمهای گوارشی ضد نفخ ضد قارچ و محرک معده بوده و در تهیه دئودورانتها و ادکلن ها به کار برده میشود؛ مصرف این اسانس بر روی عضلات سبب درمان گرفتگیها شده و سبب افزایش آرامش عضلات میشود؛ استفاده از مخلوط تهیه شده از دانههای گشنیز و عسل یکی از بهترین راههای درمان و کاهش تب میباشد؛ اسانس گیاه به صورت خوراکی نباید مصرف شود و باید توجه داشت که زیادتر از حد مجاز مصرف نشود زیرا مصرف زیاد میوه اسانس و حتی شیره گیاه نوعی مستی همراه با خستگی مفرط منجر به خواب عمیق و بی حسی پیش میآورد که در نهایت منجر به ورم معده روده و پیدایش خون در ادرار و نفریت حاد می گردد.

نکات غذایی گشنیز

نکات غذایی گشنیز

همه بخشهای گیاه خوراکی بوده ولی در آشپزی از برگهای تازه و دانههای خشک شده گشنیز استفاده میشود؛ در آشپزی کشورهای جنوبی ،آسیا ،خاورمیانه آسیای مرکزی حوزه مدیترانه هند آمریکای لاتین پرتغال ،چین آفریقا و اسکاندیناوی استفاده از گشنیز مرسوم و متداول است از برگهای تازه گشنیز در تهیه انواع غذاهای جنوب آسیا غذاهای ،چینی آشپزی مکزیک سالسا) و (گواکامله و در روسیه در تهیه سالاد به کار برده می شود؛ در هند از برگهای خرد شده گشنیز برای تزیین غذاها بهره برده می شود و معتقدند استفاده از گشنیز سبب کاهش تندی غذاها میشود؛ در کشورهای آلمان و آفریقای جنوبی از دانههای گشنیز در تهیه سوسیس و ترشی سبزیجات استفاده میشود؛ در روسیه و کشورهای مرکزی قاره اروپا از دانههای گشنیز در تهیه نان های چاودار به عنوان یک جایگزین زیره سیاه بهره برده می.شود ریشه گشنیز عطر و طعمی قوی تر از برگهای گیاه دارد و از آن در کشورهای آسیایی مانند ،تایلند در تهیه سوپها بهره برده میشود.

از گشنیز در تولید عسلی مخصوص نیز استفاده میشود این عسل به علت این که عطری قرار دارد شرایط خاصی برای تولید داشته و بسیار کم تولید و عرضه شده و تولید آن در شرق اروپا رومانی و بلغارستان و روسیه مرسوم است در پاناما کشوری در آمریکای مرکزی از گشنیز به شکل سنتی در تهیه سوپ خوراکها و گوشت ها بهره برده می شود؛ در کلمبیا از گشنیز در تهیه سوپ سالاد آووکادو به همراه سس گوجه فرنگی و فلفل قرمز استفاده می شود؛ در پرو در تهیه برنج و مرغ از گشنیز استفاده میکنند و در تهیه سس آچوکوتا ۸ به همراه فلفل قرمز از این سبزی مفید استفاده می شود؛ در کوبا در تهیه سوپ لوبیا سفید از گشنیز و در تهیه انواع گوشتها نیز از این سبزی معطر بهره برده میشود؛ در مکزیک استفاده از گشنیز در تهیه غذاها بسیار مرسوم است و از آن در تهیه انواع سسها سوپ،ها خورشتها و پیش غذاها استفاده زیادی می شود؛.

در گواتمالا کاستاریکا و دیگر کشورهای آمریکای مرکزی از گشنیز در تهیه غذاهای آبکی و انواع خورشت ها استفاده زیادی میشود و قبل از سرو غذای اصلی برگها را خارج میکنند؛ در جزایر قناری استفاده از برگهای تازه گیاه برای تهیه ماهی کبابی و غذاهای حاوی گوشت مرسوم است؛ در پاراگوئه از گشنیز در تهیه انواع غذاها و سوسیس و کالباسها استفاده زیادی میشود و در تهیه ماءالشعیر از گشنیز استفاده میشود به شکل سنتی برای حفظ و ماندگاری بالاتر گوشت از ترکیب دانههای گشنیزه زیره و سرکه استفاده می شود؛ در آشپزی ونزوئلا گشنیز نقشی کلیدی داشته و از آن به شکل گسترده ای در تهیه انواع سوپ،ها خورشت،ها ،ماهی گوشت مرغ و قرمز سالادها و بسهای سالاد استفاده میشود سس معروف گواساکا کا ۹ که از ترکیب آووکادو، فلفل سبز، سیر، پیاز و گشنیز تهیه میشود در تهیه بسیاری از غذاها کاربرد دارد.

از اسانس گشنیز در کارخانههای غذاهای آماده برای طعم بخشی به انواع سوپها و خورشت ها استفاده میشود در تهیه ادویه معروف کاری نیز یکی از اجزای اصلی دانههای گیاه گشنیز می باشد. در آشپزی کشور چین از برگ و ساقههای گشنیز در تهیه چاشنی و سس سالاد استفاده میشود؛ از اسانس گشنیز در تهیه مواد شوینده لوازم آرایشی و به عنوان جایگزین روغن نخل استفاده میشود؛ از اسانس برگ و دانههای گشنیز در صنایع عطرسازی استفاده گسترده ای میشود؛ در صنعت داروسازی از اسانس گشنیز برای پنهان کردن طعم تلخ داروها استفاده میشود و از این اسانس در تولید فرآوردههای بهداشتی به عنوان یک خوشبو کننده پاک کننده و در تهیه لوازم آرایشی و ادکلنها استفاده گسترده ای میشود.

تاریخچه گشنیز

گشنیز گیاهی بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا است؛ نام گشنیز در زبان انگلیسی (Coriandrum) از لغت قدیمی و فرانسوی Coriander و این نام نیز از لغت یونانی (Kopiano Koriannon مشتق شده است، در گویش انگلیسی آمریکایی به گشنیز Coriandrum گفته میشود که این نام از زبان اسپانیایی مشتق شده است و علت استفاده از این نام غذاهای مکزیکی میباشد؛ گشنیز به شکل وحشی در منطقه وسیعی از آسیای غربی تا جنوب اروپا رشد میکند و طبق مطالعات انجام شده مشخص شده است اولین منطقه ای که در آن گشنیز به شکل بومی رویش داشته است فلسطین در شش هزار سال پیش از میلاد میباشد؛ در مصر نیز طبق بقایای پیدا شده کشت و تکثیر گشنیز متداول بوده است کشت گشنیز در یونان به دو هزار سال پیش از میلاد باز میگردد و کشت این گیاه به دو منظور بوده است به عنوان یک ادویه در تهیه غذاها به کار برده شده و از عطر و طعم آن برای معطر کردن غذاها استفاده می شده است.

گشنیز در سال ۱۶۷۰ میلادی توسط انگلیسی به آمریکا منتقل شده و کشت آن به عنوان یک از اولین ادویهها در آمریکا رواج یافته است گشنیز از قدیمی ترین گیاهان دارویی شناخته شده توسط انسان است؛ کاشت این گیاه در مصر آغاز شده است کشت گشنیز به طور منظم از قرن شانزدهم آغاز شد و امروزه در نقاط مختلف جهان برای مصارف دارویی و غذایی کشت میشود؛ میوه و پیکر رویشی گیاه حاوی اسانس است این گیاه در اکثر فارماکویهها به عنوان گیاه دارویی معرفی شده است؛ منشاء اصلی نواحی جنوب غربی آسیا مدیترانه اروپای ،جنوبی آفریقای شمالی و هند نسبت می دهند؛ امروزه این گیاه مفید در سراسر دنیا کشت میشود و پراکندگی دارد در اغلب تواحی ایران یافت میشود و پرورش آن در سراسر ایران به منظور استفاده غذایی رواج دارد؛ نوع خودرو در مزارع زمینهای شخم خورده و در کنار مزارع یافت میشود؛ اولین شواهد استفاده از گشنیز که به شکل مکتوب میباشد متعلق به پاپیروسی است که استفاده از این گیاه مفید را در سال ۱۵۵۰ قبل از میلاد در مصر شرح میدهد؛ در مقبرههای فراعنه نیز قرار دادن گشنیز مرسوم بوده است؛ در کشور فرانسه کشت و استفاده از گشنیز به قرن های پنجم تا یکم پس از میلاد باز میگردد؛ در قرنهای هشتم تا نهم کشت این گیاه در مناطق سلطنتی شارلمانی متداول بوده است.

گیاه شناسی گشنیز

گشنیز که به جعفری چینی دی) (هانیا نیز معروف است گیاهی از تیره چتریان است؛ گیاهی یک ساله که ارتفاعی تا ۵۰ سانتیمتر دارد؛ برگهایی متغیر و پر مانند دارد گلهای آن کوچک و به رنگ سفید یا صورتی کم رنگ نامتقارن و با گلبرگ هایی بر روی چتری به قطر پنج تا شش میلیمتر قرار دارند میوههای (بذرها گیاه کروی و دارای قطر سه تا پنج میلیمتری هستند؛ گیاهی ،علقی یک ساله با ساقه ای افراشته منشعب و شیاردار است برگها متناوب بوده و به طور شانه ای منقسم شده است، برگ های بالایی دارای بریدگیهایی میباشد؛ ارتفاع گیاه بین ۶۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر متغیر است دارای دو نوع برگ متمایز و متفاوت که یکی در ،قاعده منقسم و دندانه دار و دیگری دارای پهنکی منقسم به قطعات باریک و رشته مانند در طول گیاه است؛ گل ها کوچک و به رنگ های سفید یا صورتی و مجتمع و دارای میوه دو فندقه ای و معطر است؛ چتر اصلی آن فاقد اتو کرولی ولی چترهای فرعی آن دارای زائدههایی در پای خود میباشد؛ مادگی آن شامل تخمدان دو خانه ای و میوه دو فندقه ای است؛ میوه گشنیز از دو مریکارپ و دارای ظاهری تقریبا کروی و رنگ مایل به زرد و سطح عاری از تار می باشد؛ دو گونه متعلق به جنس گشنیز به نامهای ساتیوم و ملفیتنز شناخته شده است؛ گونه ملفیتنز فاقد ارزش دارویی است؛ و گونه ساتیوم دارای دو واریته است ولگار در مراکش می روید و عملکرد بالایی دارد دیگری واریته میکروکارپوم است که در اروپا کشت میشود؛ اندامهای سبز گیاه دارای ماده رنگی آنتوسیانین می باشد.

نیازهای اکولوژیکی گشنیز

گشنیز گیاهی مدیترانه ای است که منشاء آن نواحی شرقی مدیترانه و جنوب اروپا گزارش شده است؛ گیاهی نورپسند بوده که حرارت بالا و آفتاب کامل در طول مرحله گلدهی موجب افزایش عملکرد میوه و اسانس میشود این گیاه به طول روز حساس نبوده و در مرحله رزت سرمای شدید زمستان را تحمل میکند و پس از تشکیل ساقه در مقابل خشکی کاملا مقاوم است؛ نحوه تکثیر این گیاه به کمک بذر است در طول رویش به مقدار زیادی نور نیازمند است این گیاه از آغاز رویش تا اواخر مرحله گلدهی به ۹۰۰ تا ۹۴۰ مجموعا در طول رشد به ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ ساعت روشنایی نیاز دارد؛ بذرها پس از رویش قادرند تا سرمای -۸ تا ۱۰ درجه سانتیگراد را تحمل کنند با این حال درجه حرارت مطلوب از آغاز سبز شدن گیاه تا کامل شدن میوه ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتیگراد است، اگر چه بذرها در چهار تا شش درجه سانتیگراد جوانه میزنند ولی دمای مطلوب جوانه زنی آنها ۱۲ تا ۱۵ درجه سانتیگراد است؛ گیاهان در طول رویش به چند مرحله آبیاری نیاز دارند که مهمترین آنها عبارت از ۳۵ تا ۴۵ روز ۶۰ تا ۷۰ ،روز ۸۰ تا ۹۰ روز و ۱۰۰ تا روز پس از رویش بذرها میباشد به طور کلی گشنیز برای رشد و تمو به تور زیاد و حرارت مناسب و مواد غذایی کافی و آب نسبتا زیادی احتیاج دارد؛ خاکهای مناسب برای کشت این گیاه خاکهایی با بافت لومی میباشند؛ pH خاک برای گشنیز بین ۴/۱ تا ۹ مناسب میباشد و مطلوب ترین اسیدیته ۸ می باشد.

کاشت گشنیز

از طریق کاشتن دانه در زمینهای آهکی ،سست قابل نفوذ و دور از باد شدید صورت میگیرد میزان بذر مورد نیاز برای یک هکتار زمین ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم بذر میباشد؛ زمان مناسب برای کشت مستقیم فروردین ماه یا پاییز است طول مدت جوانه زنی ۱۵ تا ۲۰ روز پس از کشت در دمای متوسط ۱۵ تا ۱۷ درجه سانتیگراد میباشد؛ بافت خاک مناسب جهت کشت گیاه خاکهایی با بافت لومی شنی و حاصلخیز است که باید زهکشی شده باشد.

تناوب کشت گشنیز

تناوب صحیح کشت برای گشنیز مانند سایر گیاهان یک ساله خانواده چتریان مهم است؛ گشنیز را باید با گیاهانی به تناوب کشت نمود که نه تنها باعث گسترش علفهای هرز ،نشوند بلکه موجبات تخریب بافت خاک را فراهم نکنند و سبب کاهش مواد و عناصر غذایی خاک نیز نشوند؛ گشنیز را میتوان با گیاهانی مانند غلات لوبیا سبز، فلفل و سیب زمینی به تناوب کشت نمود؛ از آن جا که آفات و بیماریهای انیسون و گشنیز مشترک اند نباید گشنیز با انیسون به تناوب کشت شود گشنیز را میتوانید چهار تا پنج سال متوالی در یک قطعه زمین کشت کنید و پس از این مدت باید با گیاهان مناسب به تناوب کشت شود.

آماده سازی خاک گشنیز

زمان کشت گشنیز متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد؛ گشنیز معمولا به صورت بهاره و پاییزه کشت میشود در کشت بهاره زمان مناسب کاشت اوایل بهار (فروردین) و هنگامی که درجه حرارت خاک تا عمق پنج تا شش سانتیمتری به هفت تا هشت درجه سانتیگراد برسد؛ برخی از محققان معتقدند برای افزایش عملکرد میوه پاییز (مهر) تا (آبان مناسب ترین زمان برای کاشت گشنیز است اگر هدف از کشت گشنیز استحصال پیکر رویشی گیاه باشد کشت بهاره مناسب تر است؛ بذرها در ردیف هایی به فاصله ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر کشت میشوند در فواصل کمتر ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتر گیاهان) روی یکدیگر سایه میاندازند و نه تنها شرایط را برای ابتلاء گیاهان به بیماریهای قارچی آماده میکنند بلکه سبب کاهش عملکرد میوه میشوند مقدار بذر ۱۶ تا ۲۰ کیلوگرم در هکتار مناسب است.

عمق بذر گشنیز در موقع کاشت باید چهار تا پنج سانتیمتر باشد در هر متر طول ردیف ۵۰ تا ۷۰ بوته مطلوب می باشد تکثیر گشنیز با کاشتن بذر گشنیز در اوایل بهار در مناطق معتدل ایران صورت میگیرد؛ کاشت بذر روی خطوطی با فواصل ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر و فاصله بوته ها ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر مناسب است میوه آن معمولا در اوایل پاییز میرسد و برداشت میشود برای کاشت گشنیز از دو روش دست پاش و ردیفکار استفاده میکنند؛ در روش دست ،پاش پس از مخلوط کردن بذرها با خاک ،ترم آنها را در زمین مورد نظر می پاشند؛ در ردیفکاری با استفاده از ردیفکار ،غلات بذرها را در ردیفهای مورد نظر کشت میکنند پس از کاشت بذرها ،زمین آبیاری مناسبی میشود تا شرایط برای جوانه زنی آماده گردد؛ تکثیر گشنیز از طریق کاشتن بذر آن در زمینهای آهکی آفتاب گیر ،سست قابل نفوذ و حفاظت شده در مقابل باد صورت میگیرد برای این کار دانهها را در اواخر اسفند ماه تا اواسط فروردین در هر هکتار ۲۰ کیلو گرم بذر در ردیفهایی به عرض ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر و عمق یک تا دو سانتیمتر در زمینهای اصلی که از قبل آماده شده باشند میکارند؛ به هر هکتار ۷۵ تا ۱۵۰ کیلوگرم کود نمک پتاسیم ۷۵ تا ۱۷۵ کیلوگرم سوپر فسفات ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم کود نیتروژنه خالص میدهند پس از پانزده روز دانهها جوانه می زنند که تدریجا گیاه جوان سه تا چهار برگی از آنها حاصل میشود در این هنگام فاصله پایهها را زیاد کرده به نحوی که هر یک حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر از دیگری فاصله داشته باشد.

نیازهای غذایی گشنیز

۷۵ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار کود فسفاته ۷۵ تا ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار کود پتاسه و ۲۵ تا ۵۰ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه و مصرف بیش از ۵۰ کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار سبب کاهش عملکرد در تولید بذر گیاه گشنیز می شود .

داشت گشنیز

گشنیز در مراحل اولیه رشد به علفهای هرز بسیار حساس است و به همین علت باید با علفهای هرز این گیاه در مراحل جوانه زنی و رشد اندامهای گیاه مبارزه کرد؛ در زمینهایی که گشنیز کشت میشود مبارزه با علفهای هرز ضروری است؛ مهمترین علفکشهای شیمیایی مرکازین و آفالون است که قبل از کشت میتوان چهار تا پنج کیلوگرم در هکتار از هر کدام مصرف نمود؛ گیاهان در طول رویش ممکن است از آفات و عوامل بیماریزای قارچی یا باکتریایی آسیب ببینند از مهمترین بیماریهای گشنیز از قارچ لکه برگی میتوان نام برد که در صورت عدم ،مبارزه این قارچ خسارتهای عمده ای به محصول وارد میکند؛ از دیگر بیماریها سفیدک پودری و گونههای مختلف جنس فوزاریم را میتوان نام برد برای کنترل بیماریها بهتر است نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:

استفاده از بذرهای سالم و عاری از هرگونه بیماری ب تیمار بذرها با قارچکشهای مرکوریک مانند اگر وسانج تا سه سال از کشت گشنیز در زمینهای آلوده به قارچ خودداری شود .د انجام شخم عمیق در تابستان امکان ابتلا این بیماری را کاهش می معمولا در مرحله گلدهی به گیاهان حمله کرده و خسارت وارد میکنند از دی ،متوآت ،فسفامیدون و آندوسولقان میتوان به عنوان آفتکشهای مناسب نام برد؛ از آن جا که حشرات و به خصوص زنبورهای عسل به امر گرده افشانی کمک می کنند باید در شب از این آفت کشها استفاده کرد علاوه بر یک کیلوگرم الیپور پس از کشت مراقبتهایی مانند خارج کردن علفهای هرز و استفاده از پوتابلان پس از کشت توصیه می شود.

برداشت گشنیز

دوران گلدهی گشنیز خرداد و تیر ماه و زمان برداشت دانهها تیر و مرداد است سه ماه پس از کشت زمانی که رنگ میوهها از سبز به سبز خاکستری یا زرد تغییر می یابد باید عملیات برداشت انجام بگیرد؛ برداشت دیر هنگام سبب کاهش و ریزش بذور شده و با آفت عملکرد محصول همراه است توصیه میشود برداشت صبح زود انجام شود؛ عملیات پس از برداشت بوجاری و تمیز کردن بذور و کاهش رطوبت آنها تا زیر نه درصد باید انجام گیرد ،گیاهان ۱۱۵ تا ۱۲۵ پس از کشت به میوه میرسند؛ برداشت محصول در یک یا دو مرحله و به وسیله ماشین برداشت می باشد.

برداشت یک مرحله ای گشنیز

این روش زمانی انجام میگیرد که میوه رسیده و رطوبت آن کمتر از ۳۰٪ است؛ برداشت زمانی صورت میگیرد که دانه ها به رنگ سرخ مایل به قهوه ای درآمده اند و از طرفی شروع به زرد شدن نمایند؛ به وسیله وسایل مکانیکی مثل خرمن کوب دانه ها را چیده و سپس آنها را در خشک کنهای سیلویی با دستگاههای بذر پاک کن بوجاری مینمایند؛ برداشت محصول خرداد تا اوایل شهریور ماه برحسب محل کشت و آب و هوا صورت می گیرد.

مواد موثره گشنیز

در هر یک صد گرم از برگهای گشنیز ۲۳ کیلوکالری انرژی ۴ گرم کربوهیدرات ۳ گرم فیبر ۰.۵ گرم چربی دو گرم پروتئین ۳۳۷ میکروگرم ویتامین A و ۲۷ میلیگرم ویتامین C موجود است روغن فرار ، روغن ،ثابت تانن اکسالات ،کلسیم، موسیلاژ، اسید مالیک و ویتامین های A، C و از اسانس گشنیز در عطرسازی استفاده میگردد؛ مهمترین ترکیب اسانس آن لینالول است؛ کوریاندرول لینالول فلاندرن ،سیمن ،تانن ،لعاب ماتیک اسید و فسفات آهک میباشد؛ دانههای گشنیز محتوی ،لینالول آلفا و بتا ،پینن لیمونن استات ژرانیول آلفا و گاما ترپینن بورنئول اسید ،پتروسیلینیک اسید پالمتیک و اسید اولئیک میباشد؛ برگهای گشنیز محتوی اسید پتروسیلینیک اسید پالمتیک اسید اولئیک و اسید لینولنیک پروتئین ،نشاسته ،قند ،تانن ویتامین C اسیدهای آلی فلاونوئیدها فوراکومارینها کوریاتدرین کومارین،ها ،اسکوپولیتن موتو،ترین کتون استر و موتو ترپنول ها می باشد.

اشتراک گذاری

مطالب مرتبط

نظر خود را بیان کنید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *