آرتروز زانو بیماری جدی و دردناکی است که همگام با افزایش سن شدیدتر می‌شود. استئوآرتریت (OA) شایع‌ترین نوع آرتروز است که یک یا هر دو زانو را درگیر می‌کند. از شایع‌ترین علائم آرتروز زانو می‌توان به درد، ورم و خشکی مفصل زانو اشاره کرد. درمان‌های بسیاری برای تسکین علائم آرتروز زانو وجود دارند. یکی از روش‌هایی که به درمان و پیشگیری از آرتروز زانو کمک می‌کند، مصرف مواد غذایی مفید و مغذی است که در این مقاله به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.
بهترین مواد غذایی برای آرتروز زانو
هنگامی‌که در حال برنامه‌ریزی هستید تا علی‌رغم ابتلا به آرتروز زانو زندگی پربار و موفقی داشته باشید و همچنان فعال بمانید، از اثر مواد غذایی و تغذیه بر سلامت زانوها غافل نشوید. اگرچه آرتروز هنوز درمان قطعی ندارد، روش‌های بسیاری برای تسکین علائم و ادامه دادن به سبک زندگی فعال مطلوبتان وجود دارد.
در ادامه مواد غذایی مفید برای درمان آرتروز زانو را معرفی می‌کنیم. این مواد غذایی براساس بهترین و معتبرترین شواهد پزشکی موجود انتخاب شده‌اند.
زردچوبه
زردچوبه حاوی موادی به نام کورکومینوئید است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی دارند. پژوهشگران دریافته‌اند که کورکومینوئیدها، استرس اکسیداتیو را در بیماران مبتلا به آرتروز زانو کاهش می‌دهند. پژوهشگران بر این باوراند که خاصیت آنتی اکسیدانی کورکومینوئیدها دلیل مفید بودن زردچوبه برای درمان آرتروز زانو و کمک این ماده به کاهش علائم آن است.
ثابت شده است که کورکومین مهارکنندۀ بعضی از آنزیم‌هایی است که غضروف زانو را متلاشی می‌کنند. همچنین اثر کورکومین بر بازدارندگی ماتریکس متالوپروتئیناز (MMPs) اثبات شده است. ماتریکس متالوپروتئیناز غضروف زانو را کاتابولیزه یا متلاشی می‌کند و زمینه‌ساز ابتلا به آرتروز زانو می‌شود.
ماهی‌های چرب
ماهی‌های چرب گوناگون مانند سالمون، ساردین و قزل‌آلا سرشار از اسیدهای چرب اُمگا ـ 3 هستند. پژوهشگران متوجه شده‌اند که اسیدهای چرب امگا ـ 3 به‌طور بالقوه دارای اثر ضدالتهابی هستند. در مطالعه‌ای که بر روی 176 تن انجام شد، افرادی که دو یا چند بار در هفته ماهی مصرف کرده بودند، فعالیت بیماری‌شان در حد معناداری کمتر از افرادی شد که کمتر از یک بار در ماه ماهی خورده بودند.
مطالعات متعدد نشان داده است که مصرف مکمل‌های اسیدهای چرب امگا ـ 3 نیز شدت درد مفصل، خشکی صبحگاهی و تعداد مفصل‌های دردناک را کاهش می‌دهد.
انواع زیتون و روغن زیتون فرابکر
اثبات شده است که پلی‌فنول‌های گرفته شده از برگ زیتون از طریق کنش‌های ضدالتهابی از سلول‌های تولیدکنندۀ غضروف محافظت می‌کنند. چند مطالعۀ آزمایشگاهی نشان داده است که درمان با عصاره‌های زیتون به محافظت از سلول‌های غضروف‌ساز، موسوم به کندروسیت‌ها، در برابر مواد التهابی کمک کرد. پژوهش‌های انجام‌شده بر روی موش‌ها نیز ثابت کرده است که ترکیبات موجود در روغن زیتون بکر تخریب غضروف و ساییدگی استخوان را به حداقل می‌رسانند و به کاهش درد و ورم کمک می‌کنند.
مطالعات بالینی، جانوری و آزمایشگاهی متعدد حکایت از آن دارد که انواع زیتون و مشتقاتشان قابلیت معناداری در پیشگیری از آسیب‌دیدگی غضروف به دلیل ابتلا به آرتروز دارند. همچنین زیتون و مشتقاتش علائم آرتروز زانو مانند درد و ورم را تسکین می‌دهند.
سیر
تحقیقات نشان داده است که مکمل سیر به دلیل داشتن اثر ضدالتهابی علائم آرتروز را کاهش می‌دهد. در مطالعه‌ای که بر روی 70 خانم مبتلا به روماتیسم فعال انجام شد، نشانگر روماتیسم در خون افرادی که دوز هزار میلی‌گرمی از مکمل سیر را به مدت هشت هفته مصرف کرده بودند، کاهش یافت. همچنین درد مفصلی این گروه از بیماران و فعالیت بیماری‌شان کمتر شد.
پژوهشگران در یک تحقیق دیگر دریافتند که مصرف روزانۀ قرص هزار میلی‌گرمی سیر به تسکین علائم آرتروز زانو و کاهش درد و التهاب کمک می‌کند.
سبزیجات با برگ‌های سبز تیره
اسفناج، کلم کیل، بروکلی و کلم سبز منابع غنی ویتامین‌های E و C هستند. ویتامین E از بدن در برابر مولکول‌های پیش‌التهابی محافظت می‌کند. ویتامین C در کلاژن‌سازی به بدن کمک می‌کند. همان‌طور که می‌دانید کلاژن یکی از ترکیب‌های مهم غضروف است که باعث انعطاف‌پذیری مفصل می‌شود.
آجیل
بادام، فندق، بادام زمینی، گردوی آمریکایی، پسته و گردو حاوی مقادیر زیادی فیبر، کلسیم، منیزیم، روی، ویتامین E و چربی‌های امگا ـ 3 هستند که همگی اثر ضدالتهابی دارند. به‌علاوه آجیل برای سلامت قلب مفید است.سلامت قلب برای بیماران مبتلا به روماتیسم اهمیت ویژه‌ای دارد، چون بیماران روماتیسمی دوبرابر بیش از بزرگسالان سالم در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند.
انواع توت، سیب و انار
توت‌ها سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند؛ بلوبری، بلک‌بری، توت‌فرنگی، کرنبری، تمشک و بویسن‌بری (پیوند تمشک و بلک‌بری) همگی قدرت مقابله با آرتروز را دارند. این میوه‌های مفید را چه به صورت منجمد مصرف کنید، چه تازه یا خشک‌شده (بدون شکر افزوده) در هر حال از مزایای این میوه‌های لذیذ برای سلامتی برخوردار می‌شوید. بنابراین حواستان باشد که انواع توت را در طول هفته نوش جان کنید.
زنجبیل
زنجبیل علاوه بر این‌که طعم بهتری به دمنوش، سوپ و شیرینی‌تان می‌دهد، برای تسکین علائم آرتروز نیز مفید است. با این حال دربارۀ زنجییل نیز مانند سیر شواهدی که نشان بدهد مصرف زنجبیل برای رفع علائم آرتروز مفید است، کمتر از شواهد مربوط به سودمندی مکمل‌های زنجبیل است. پژوهشگران بسیاری اثر زنجبیل را بر آرتروز بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف مکمل زنجبیل درد و التهاب افراد مصرف‌کنندۀ این مکمل را کاهش می‌دهد.
غلات سبوس‌دار کامل
دامنۀ انتخابتان برای مصرف غلات کامل گسترده است و از کینوآ تا فارو (نوعی گندم) و بلغور را شامل می‌شود. غلات کامل فیبر و مواد مغذی بیشتری را وارد رژیم غذایی‌تان می‌کنند که دریافتشان به‌طور طبیعی فقط از طریق مصرف غلات کامل ممکن است. بنیاد آرتروز توصیه می‌کند که برای برخوردار شدن از فواید غلات کامل هر روز بین 85 تا 170 گرم از این خوراکی‌های مفید را مصرف کنید.
غلات کامل را در کنار غذاهای اصلی جایگزین انتخاب‌های رایج‌تری مانند برنج سفید کنید. از انتخاب‌های غذایی متنوع‌تر از دستۀ غلات کامل می‌توان به فریکه ـ مادۀ اصلی غذاهای خاورمیانه ـ یا تف ـ مورد استفاده برای تهیۀ نان اتیوپی ـ اشاره کرد.
شکلات تلخ
شکلات تلخ یکی از انتخاب‌های محبوب و کلاسیک است، اما مطالعات کنترل‌شدۀ تصادفی بزرگ‌مقیاسی انجام نشده است که مصرف هر مقداری از شکلات تلخ را برای از بین بردن التهاب پیشنهاد بدهد. اگر شکلات تلخ دوست دارید، شکلات تلخ حداقل 70% یا حاوی مقدار بالاتر کاکائو میل کنید، هر چه میزان کاکائو بیشتر باشد، مقدار شکر موجود در شکلات کمتر می‌شود.
فقط یادتان باشد که هر بار مقدار کمی شکلات تلخ بخورید تا مقدار کالری و چربی اشباع بیش از حد افزایش پیدا نکند. برای مثال خوردن روزانه 14 گرم شکلات تلخ برای چشیدن طعم این خوراکی خوشمزه و لذت بردن از طعم شکلات مناسب است.
مکمل‌ها
بسیاری از مواد مغذی به صورت مکمل نیز در دسترس‌اند. البته پزشکان پیش از تجویز مکمل‌ها معمولاً توصیه می‌کنند که مواد مغذی را از غذاهای طبیعی دریافت کنید.
بر اساس مقالۀ منتشرشده در هاروارد، گلوکز آمین و کندرویتین برای برخی بیماران مبتلا به آرتروز مفید است. با این حال اکثر پژوهش‌ها بیانگر این نکته است که این ترکیبات هیچ اثری بر روی اکثر افراد ندارد.
برخی بیماران گلوکز آمین و کندرویتین را برای رفع علائم مصرف می‌کنند، اما کالج روماتولوژی آمریکا و بنیاد آرتروز مصرف این ترکیبات را توصیه نمی‌کنند، چرا که شواهد کافی برای اثبات اثرگذاری‌شان وجود ندارد.
پیش از مصرف هر گونه مکمل حتماً با پزشک مشورت کنید، چون مصرف بعضی مکمل‌ها باعث بروز عوارض جانبی نامطلوب در برخی افراد می‌شود و ساز و کار اثرگذاری داروهای دیگر را تغییر می‌دهد.
مواد غذایی مضر برای آرتروز زانو
بیماران مبتلا به آرتروز زانو باید از مصرف غذاهای تشدیدکنندۀ بیماری‌شان پرهیز کنند. مواد غذایی مضر برای آرتروز زانو را در این بخش معرفی می‌کنیم:
-
قند و شکر: مصرف قند و شکر علاوه بر این‌که باعث افزایش وزن می‌شود، محرک آزاد شدن سلول‌های افزایش‌دهندۀ التهاب نیز می‌شود. مواد غذایی دیگری که حاوی مقادیر زیاد کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده هستند، مانند نان سفید نیز همین اثر را دارند.
-
نمک: نمک موجب می‌شود که سلول‌ها آب جذب کنند و در نتیجه آرتروز زانو شدیدتر شود. ورم مفصل یکی از علائم شایع آرتروز است. زیاده‌روی در مصرف نمک ورم ناشی از آرتروز را بیشتر می‌کند. مقدار فراوانی نمک غالباً در مواد غذایی بسته‌بندی و فرآوری شده وجود دارد.
-
چربی‌های ترانس و اشباع: چربی‌های ترانس و اشباع در غذاهای فرآوری شده و طبخ شده به وفور وجود دارند. این نوع چربی‌ها زمینه‌ساز التهاب می‌شوند.
-
اسیدهای چرب امگا 6: امگا 3 برای بیماران مبتلا به آرتروز مفید است، اما اسیدهای چرب امگا 6 که در انواع روغن‌های آشپزی وجود دارند، تولید مواد شیمیایی التهابی را در بدن افزایش می‌دهند. روغن آفتابگردان و ذرت از جمله روغن‌های حاوی امگا 6 هستند.
-
الکل: بنیاد آرتروز کاهش مصرف مشروبات الکلی و خودداری از استعمال دخانیات و سیگار کشیدن را توصیه می‌کند. الکل ممکن است با بعضی داروها، مانند داروهای مسکن تداخل دارویی داشته باشد.
-
حساسیت به مواد غذایی: برخی افراد به مواد غذایی خاص حساسیت دارند. حذف غذاهای حساسیت‌زا یا آلرژی‌زا از رژیم غذایی روش خوبی برای تسکین علائم است.
جمع‌بندی
اگرچه شواهد فراوانی دال بر سودمند بودن غذاهای خاص برای بیماران مبتلا به آرتروز زانو وجود ندارد، در مجموع فکر خوبی است که:
-
رژیم غذایی متعادلی را رعایت کنید و ورزش را فراموش نکنید.
-
غذاهای تصفیه شده و فرآوری شده مصرف نکنید؛ چون این گروه از مواد غذایی غالباً حاوی چربی‌های ترانس، نمک و شکر افزوده و کربوهیدرات‌های تصفیه شده هستند.
-
انواع میوه و سبزی را در برنامۀ غذایی‌تان بگنجانید تا فیبر و ویتامین‌های مختلف به تغذیه‌تان اضافه شود. بعضی میوه‌ها یا سبزی‌ها دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که برای کاهش التهاب مفیداند.
سلب مسئولیت
این مطلب تبلیغاتی است و محتوای آن توسط رضیم تأیید و یا رد نمی‌شود.
